SKKN Phương pháp dạy tiết tấu, ngữ âm, ngữ điệu trong các loại câu Tiếng Anh cho học sinh Lớp 8 ở trường THCS Khương Đình

 PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 TiÕng Anh lµ ng«n ng÷ ®­îc nhiÒu quèc gia sö dông nhÊt, nã trë thµnh 
ngôn ngữ chính thức cña nhiÒu n­íc, lµ ng«n ng÷ giao tiÕp phổ biến nhất 
gi÷a con ng­êi víi con ng­êi trªn toµn thÕ giíi.
 Víi xu thÕ héi nhËp quèc tÕ, ViÖt Nam ®ang ngµy cµng ph¸t huy hÕt 
kh¶ n¨ng s½n cã trong mäi lÜnh vùc. Ng«n ng÷ giao tiÕp trë thµnh c«ng cô 
®¾c lùc vµ cã søc m¹nh tiªn quyÕt. HiÖn nay, khi ®Êt n­íc ta ®· gia nhËp tæ 
chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO th× viÖc biÕt tiÕng Anh vµ sö dông ®­îc tiÕng 
Anh sÏ gióp chóng ta cã nhiÒu c¬ héi ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ ph¸t triÓn 
vÒ mäi mÆt. ChÝnh v× vËy, m«n ngo¹i ng÷ nãi chung vµ tiÕng Anh nãi riªng 
ngµy cµng trë nªn quan träng. Ngµy nay, ë n­íc ta trong c¸c nhµ tr­êng phæ 
th«ng, ®¹i häc hay cao ®¼ng vµ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o sau ®¹i häc, bé m«n 
tiÕng Anh ®· ®­îc coi nh­ mét m«n häc chÝnh - mét m«n häc b¾t buéc.
 Chóng ta đã x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña m«n häc ®èi víi sù ph¸t triÓn chung 
cña toµn x· héi: lµ mét phương tiện hoµ nhËp víi céng ®ång quèc tÕ vµ khu 
vùc; tiÕp cËn th«ng tin vµ khoa häc kÜ thuËt; tiÕp cËn nh÷ng nÒn v¨n ho¸ kh¸c 
còng nh­ nh÷ng sù kiÖn quèc tÕ quan träng. Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o ®­a ra 
môc tiªu cho bé m«n: Ch­¬ng tr×nh m«n tiÕng Anh cÊp THCS nh»m h×nh 
thµnh vµ ph¸t triÓn ë häc sinh nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ tiÕng 
Anh vµ nh÷ng phÈm chÊt trÝ tuÖ cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc học tập và lao động.
 Ch­¬ng tr×nh tiÕng Anh, do vậy, đã ®­îc ®­a vµo gi¶ng d¹y ë c¸c 
tr­êng THCS nhiÒu n¨m nay, nh­ng tiếng Anh vÉn lµ mét m«n học tương 
đối khó đối víi häc sinh. Ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn c¸c tiÕt d¹y còng nh­ môc 
®Ých d¹y vµ häc tiếng Anh còng có những đặc thù riêng so víi nh÷ng m«n 
häc kh¸c. 
 Môc ®Ých cña viÖc gi¶ng d¹y ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói 
riêng lµ rÌn luyÖn cho häc sinh 4 kü n¨ng: nghe (listening), nãi (speaking), 
®äc (reading), vµ viÕt (writing), và cao hơn là giúp các em thích ứng với môi 
trường học tập và làm việc có yếu tố nước ngoài sau này. Muèn hoµn thiÖn 
kü n¨ng ng«n ng÷, ngoài thời gian học trên lớp, chủ yếu ng­êi häc ph¶i được 
thùc hµnh. Trong 4 kỹ năng đó, nghe – nói là 2 kỹ năng được coi là cơ bản 
nhất cần được người học nắm vững. Tuy nhiên ë cÊp THCS, hÇu nh­ viÖc 
luyÖn tiÕt tÊu, ng÷ ©m, ng÷ ®iÖu cho häc sinh ch­a ®­îc chó träng, gi¸o viªn 
chØ rÌn luyÖn cho häc sinh ®äc mµ nhiều khi quªn ®i ng÷ ©m, ng÷ ®iÖu trong 
c¸c c©u nãi.
 Thùc tÕ, ng÷ ©m, ng÷ ®iÖu rÊt quan träng trong viÖc ®µm tho¹i giao 
tiÕp, ®Æc biÖt lµ với ng­êi n­íc ngoµi. NhiÒu ng­êi khi häc tiÕng Anh th­êng 
 1 - Víi sù nhiÖt t×nh cña ng­êi giáo viên trẻ tuổi, t«i ®· x©y dùng tèt mèi 
quan hÖ gi÷a thÇy vµ trß, t«i muèn ¸p dông một số ý tưởng và biện pháp 
nh»m mang l¹i kÕt qu¶ tèt nhÊt trong viÖc häc tËp cña häc sinh vµ gi¶ng d¹y 
cña gi¸o viªn. Qua ®ã t¨ng thªm lòng yªu thÝch m«n tiếng Anh vµ häc tèt 
m«n häc nµy cho c¸c em häc sinh.
2. Thêi gian nghiªn cøu:
 T«i ®· x©y dùng ®Ò tµi nµy vµ ¸p dông trong gi¶ng d¹y từ đầu n¨m häc 
2012 - 2013. (Thêi gian cô thÓ: tõ th¸ng 9/ 2012 ®Õn th¸ng 4/ 2013). 
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
 “Một số biện pháp dạy ngữ âm, ngữ điệu trong các loại câu tiếng Anh 
cho học sinh lớp 8 ở trường THCS Khương Đình” là sáng kiến kinh nghiệm 
nghiên cứu một số mô hình, hoạt động và bài tập liên quan đến ngữ âm, ngữ 
điệu của câu/ đoạn văn/ hội thoại tiếng Anh. Mô hình, hoạt động và bài tập 
được tổ chức theo đôi, nhóm hoặc cá nhân dưới sự quan sát và hướng dẫn 
của giáo viên. 
 Phương pháp nghiên cứu được ứng dụng trong hầu hết các giờ dạy 
tiếng Anh, đặc biệt là các giờ nghe – nói hay dạy mẫu câu.
V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
 Đề tài này được thực hiện trong các tiết dạy tiếng Anh lớp 8A3 và 
8A4 ở trường THCS Khương Đình năm học 2012-2013.
 3 Träng ©m tõ lµ møc ®é nhÊn m¹nh ®­îc sö dông khi ph¸t ©m c¸c ©m 
tiÕt kh¸c nhau cña mét tõ cã tõ hai ©m tiÕt trë lªn.
 Träng t©m tõ lu«n cè ®Þnh.
 VÝ dô: 'classroom / 'klasrum/
 Tuy nhiªn, víi cïng mét “vỏ tõ”, khi träng ©m thay ®æi sÏ kÐo theo sù 
thay ®æi cña tõ lo¹i vµ nghÜa cña tõ.
 VÝ dô: danh tõ - ®éng tõ
 'increase - in'crease
 (sự tăng) (tăng lên)
 hoÆc: danh tõ, tÝnh tõ - ®éng tõ.
 'present - pre'sent
 (quµ tÆng, cã mÆt) (®­a, tr×nh, nép, d©ng)
 Träng ©m tõ tiÕng Anh chia thµnh 4 lo¹i: träng ©m chÝnh (primary 
stress), träng ©m phô hoÆc thø hai (secondary stress), träng ©m thø ba 
(tertiary stress) vµ träng ©m yÕu hoÆc thø t­ (weak stress).
 SKKN này ®Ò cËp ®Õn hai lo¹i träng ©m ®Çu lµ träng ©m chÝnh víi ký 
hiÖu " ' " vµ träng ©m phô víi ký hiÖu " , "
 VÝ dô: disagree /,disə'gri:/
 hoÆc education /,edju'kei∫ən/ 
 Nh÷ng tõ cã hai träng ©m th­êng cã tõ 3, 4 ©m tiÕt trë lªn.
 - Träng ©m c©u
 Träng ©m c©u lµ møc ®é nhÊn m¹nh ®­îc sö dông khi ph¸t ©m c¸c tõ 
kh¸c nhau trong mét c©u vµ th­êng g¾n liÒn víi ng÷ ®iÖu cña c©u. Nh×n 
chung, träng ©m trong mét c©u b×nh th­êng, th­êng r¬i vµo c¸c tõ quan träng 
mang néi dung nghÜa (content words), cßn c¸c tõ chøc n¨ng (function words) 
nh­ giíi tõ (in, on, at...) hoÆc trạng tõ (quickly, here, very...) m¹o tõ (a, the, 
an...)... th­êng kh«ng cã träng ©m.
 Mçi c©u th­êng cã Ýt nhÊt mét träng ©m, nh­ng ®«i khi mét c©u 
cã thÓ cã hai hoÆc nhiÒu träng ©m, tuú thuéc vµo ®é dµi cña c©u hoÆc 
tuú thuéc vµo ý nghÜa mµ ng­êi nãi muèn truyền tải tíi ng­êi nghe. Mét 
c©u nh­ sau: "What have you done?" cã thÓ cã hai träng ©m, mét ë 
"What" vµ mét ë "done". Mét c©u tr¶ lêi ng¾n nh­ "Yes, I did." cã thÓ 
cã hai träng ©m, mét ë "Yes" vµ mét ë "did".
 Träng ©m c©u kh«ng cè ®Þnh nh­ träng ©m tõ.
 Träng ©m c©u thay ®æi tuú theo ng÷ c¶nh cña c©u vµ ý nghÜa mà ng­êi 
nãi muèn chuyÓn tíi ng­êi nghe.
 VÝ dô: I bought a new mortobike.
 1 2 3 4 5
 5 Yes (víi ng÷ ®iÖu lªn ) cã nghÜa lµ: g× c¬?, ai ®Êy?, ®­îc chø?....
 Yes (víi ng÷ ®iÖu lªn - xuèng - lªn: ¸m chØ ý mØa mai, chª bai, nghi 
ngê... tuú theo tõng ng÷ c¶nh vµ t×nh huèng mµ ng­êi nãi sö dông.
 Th«ng th­êng, ta dïng ng÷ ®iÖu lªn víi c©u hái nghi vấn, víi c¸c phÇn 
trong c©u liÖt kª tr­íc khi kÕt thóc, víi phÇn ®Çu cña c©u hái lùa chän, vµ víi 
c©u trÇn thuËt th«ng th­êng nhưng hàm ý hái.
 VÝ dô: "You under stand." (Anh hiÓu chø?)
 Cßn ng÷ ®iÖu xuèng th­êng ®­îc sö dông trong c©u hái ®Æc biÖt có từ 
để hỏi ("Wh" question), c©u trÇn thuËt, c©u tr¶ lêi, phÇn cuèi cïng cña c©u 
liÖt kª vµ phÇn sau cña c©u hái lùa chän.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
 Trong thùc tÕ gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy viÖc häc tËp vµ thùc hµnh m«n 
tiÕng Anh cña c¸c em häc sinh cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. C¸c em ch­a cã kh¶ 
n¨ng vËn dông kiÕn thøc ng«n ng÷ mét c¸ch chñ ®éng trong viÖc giao tiÕp 
trªn líp. MÆt kh¸c, trong tiÕng Anh hiÖn t­îng phát âm, ngữ âm hoµn toµn 
kh¸c so víi tiÕng ViÖt; c¸ch viÕt vµ c¸ch ®äc cña tõ còng hoµn toµn kh¸c 
nhau. Do ®ã, chúng gây rất nhiều khã kh¨n cho ng­êi häc.
 V× vËy, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y bé m«n ngo¹i ng÷ cÇn 
ph¶i nghiªn cøu, trao ®æi ®Ó t×m ra nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc hay và phï 
hîp víi tõng dạng bµi hoÆc tõng ®èi t­îng häc sinh. §Ó gióp c¸c em dÔ hiÓu 
bµi, dÔ nhí tõ vµ các hiện tượng ngữ âm trong tiếng Anh, t«i ®· ¸p dông mét 
sè ho¹t ®éng trß ch¬i trong khi gi¶ng d¹y vµ luyÖn tËp tiÕng Anh. 
 Trong quá trình thực hiện ®iÒu nµy t«i đã gÆp nhiÒu thuËn lîi cũng như 
không ít khã kh¨n, cô thÓ nh­ sau:
1. ThuËn lîi:
 - Ban giám hiệu nhà trường rÊt quan t©m ®Õn viÖc gi¶ng d¹y bé m«n 
tiÕng Anh, t¹o ®iÒu kiÖn rÊt tèt cho gi¸o viªn vµ häc sinh nh­: §µi, đĩa, s¸ch 
gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o, giÊy, bót d¹; líp häc ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c 
ph­¬ng tiÖn, ®ñ bµn ghÕ, ¸nh s¸ng
 - Về giáo viên: Cã tËp thÓ tæ, nhãm chuyªn m«n cïng bµn b¹c, trao 
®æi, gãp ý ®Ó cã ®­îc c¸c b­íc tiÕn hµnh bµi d¹y tèt h¬n, khoa học hơn.
 - Về học sinh: Cã các tËp thÓ häc sinh ®oµn kÕt, sôi nổi, chăm ngoan 
vµ say mª häc tËp.
 - B¶n th©n t«i cũng đã cè g¾ng, nç lùc phÊn ®Êu vµ häc hái c¸c ®ång 
nghiÖp trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y.
2. Khã kh¨n:
 a. VÒ phÝa häc sinh:
 7 - Gi¸o viªn ®äc mÉu kèm theo nhÞp gâ và ®éng t¸c lªn xuèng cña tay 
(cã thÓ hai lÇn).
 - HoÆc cho häc sinh nghe b¨ng, đĩa (nÕu cã).
 - Gi¸o viªn gäi häc sinh kh¸ ®äc tr­íc, sau ®ã gäi häc sinh trung b×nh 
vµ cuèi cïng gäi häc sinh yÕu ®äc. Gi¸o viªn cÇn sö dông nhÞp gâ vµ ®éng 
t¸c lªn xuèng cña tay gióp häc sinh nhÊn träng t©m vµ ng÷ ®iÖu lªn xuèng 
chÝnh x¸c, dÔ dµng.
 - Ở mét sè c©u khã, gi¸o viªn ghi lªn b¶ng kÌm theo ký hiÖu träng ©m, 
ng÷ ®iÖu. Gi¸o viªn ®äc râ tõng tõ trong c©u (cã thÓ mét lÇn). Sau ®ã, gi¸o 
viªn ®äc c©u hoµn chØnh, kÕt hîp nhÞp gâ, ®éng t¸c lªn xuèng cña tay (cã thÓ 
hai lÇn). TiÕn hµnh luyÖn cho häc sinh ®äc lÇn l­ît, tËp thÓ líp ®äc. 
 b. Biện ph¸p d¹y ngữ âm, ng÷ ®iÖu trong tõng lo¹i c©u cô thÓ:
 b.1 Mục tiêu của biện pháp:
 Giúp học sinh nắm vững cách phát âm của từ, hiểu được trọng âm của từ 
và trọng âm của câu, đồng thời biết sử dụng ngữ điệu phù hợp trong thực hành 
nói/ hội thoại. Phát âm đúng, ngữ điệu chuẩn còn hỗ trợ kỹ năng nghe hiểu của 
học sinh rất nhiều.
 b.2. Nội dung và cách tiến hành dạy ngữ âm, ngữ điệu:
 Cách luyện tập đơn giản nhất là cho học sinh đọc theo giáo viên. Sử 
dụng thủ thuật này giáo viên cần lưu ý các điểm sau đây:
 - Đọc mẫu câu đúng ngữ điệu với tốc độ bình thường, tự nhiên làm 
nổi bật được sự khác nhau các âm tiết được nhấn và không được nhấn( 
không mang trọng âm) .
 - Trong khi đọc giáo viên có thể dùng tay làm động tác để thể hiện 
trọng âm và ngữ điệu.
 - Phải chú ý xem học sinh có thể hiện đúng trọng âm và ngữ điệu khi 
tập hay không.
 - Đối câu dài giáo viên có thể cho học sinh đọc từng phần, bắt đầu từ 
cuối câu và di chuyển ngược dần về đầu câu. Thủ pháp này gọi là cuốn chiếu 
ngược.
 Ví dụ: I want to play football with you.
 Để luyện ngữ điệu của câu:
 .................................... with you.
 ............... play football with you.
 I want to play football with you.
 Đối với từng loại câu khác nhau lại có cách dạy ngữ âm, ngữ điệu khác 
nhau, cụ thể: 
 * C©u trÇn thuËt:
 9 - Gi¸o viªn dïng ®éng t¸c tay xuèng ë c¸c tõ "No, can't".
 * C©u lùa chän:
 VÝ dô 1:
 Is Miss Young a doctor or a nurse?
 - Gi¸o viªn tiÕn hµnh luyÖn tiÕt tÊu, ng÷ ®iÖu theo ph­¬ng ph¸p chung.
 - Gi¸o viªn gâ nhÞp ë c¸c tõ "Is, Young", ®éng t¸c tay lªn ë c¸c tõ 
"doctor", ®éng t¸c tay xuèng ë tõ "nurse".
 VÝ dô 2:
 Are you a teacher or a student?
 - Gi¸o viªn tiÕn hµnh luyÖn tiÕt tÊu, ng÷ ®iÖu theo ph­¬ng ph¸p chung.
 - Gi¸o viªn dïng nhÞp gâ ë c¸c tõ "Are you", ®éng t¸c tay lªn ë tõ 
"teacher", ®éng t¸c tay xuèng ë tõ "student".
 * C©u hái cã tõ ®Ó hái:
 VÝ dô 1:
 How long have you lived here?
 - Gi¸o viªn tiÕn hµnh luyÖn tiÕt tÊu, ng÷ ®iÖu theo ph­¬ng ph¸p chung.
 - Gi¸o viªn dïng nhÞp gâ ë c¸c tõ "How, long, lived", ®éng t¸c tay 
xuống ë tõ "here".
 VÝ dô 2:
 What were you doing at this time yesterday?
 - Gi¸o viªn dïng nhÞp gâ ë tõ "What, were, doing", ®éng t¸c tay xuèng 
ë tõ "yesterday".
2. Xác định thời điểm, các bài tập nên cho học sinh luyện tiết tấu ngữ 
âm, ngữ điệu:
 a. Dạy trọng âm của từ: phần này phù hợp với hoạt động cá nhân, do 
vậy các loại bài tập sau sẽ có hiệu quả:
 + Luyện đọc từ mới.
 + Nghe băng, điền thông tin, sau đó nhắc lại từ cần điền.
 Ví dụ: Unit 1 – My friends – Lesson 3: Listen.
  Pre-teach vocabulary:
- ‘character (translation)
- an ‘orphanage: (explanation) a place where children without parents live.
- re‘served (adj)
- ‘sociable (situation)
- (to) tell jokes: (explanation) tell a story which makes people laugh.
- sense of ‘humor (translation).
 11