SKKN Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy Sinh học 8

 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO ĐAN PHƯỢNG
 TRƯỜNG THCS LƯƠNG THẾ VINH
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM GIÁO DỤC TIÊN TIẾN
TÊN ĐỀ TÀI:
 “ MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC 
 CỦA HỌC SINH TRONG GIỜ DẠY SINH HỌC 8”
 Họ và tên: Nguyễn Thị Thanh Hoài
 Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh
 Năm học: 2011- 2012
 ––––*–––
 - 1-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
 I. TÊN ĐỀ TÀI
 “Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong 
 giờ dạy sinh học 8”
 II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
 Thế kỷ XXI – Thế kỷ của sự phát triển mạnh mẽ khoa học và công nghệ. 
Yêu cầu đổi mới của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và 
những thách thức bị tụt hậu trên con đường tiến lên Chủ nghĩa xã hội đòi hỏi 
các nhà trường phải đào tạo những con người lao động mới: thông minh, tích 
cực, chủ động, sáng tạo.
 Để đạt được mục tiêu đó, hiện nay việc đổi mới chương trình và phương 
pháp dạy học ở các trường phổ thông đã và đang được quan tâm rất lớn.
 Sinh học 8 là môn học Cơ thể người và vệ sinh người , có phương pháp đặc 
 thù là nghiên cứu dựa trên quan sát, thực hành thí nghiệm. Học sinh sẽ được 
 hướng dẫn quan sát, thí nghiệm để từ đó tìm ra kiến thức. Và để có được 
 những mẫu vật chuẩn, những mô hình, tranh vẽ, sơ đồ, chứa đựng những 
 thông tin một cách trực quan sinh động cho học sinh quan sát nghiên cứu thì 
 việc ứng dụng CNTT vào việc giảng dạy là điều cần thiết.
 Vì những ưu điểm của việc đưa công nghệ thông tin vào dạy học mà ở 
trường THCS Lương Thế Vinh nơi tôi đang công tác từ 5 năm trở lại đây 
phong trào dạy học có ứng dụng công nghệ thông tin được phát triển mạnh mẽ 
ở mọi khối lớp, ở mọi môn học. Nhóm giáo viên sinh học – công nghệ của 
trường chúng tôi nhanh chóng hoà nhập với không khí đó. Việc đưa công nghệ 
thông tin vào bài học đã giúp cho chất lượng của các bài giảng tăng lên rõ rệt. 
Hứng thú của các em với môn Sinh học cũng tăng theo, qua đó thì kiến thức về 
công nghệ thông tin của tôi cũng dần được bổ sung và mở rộng.
 Từ hiểu biết có được qua một thời gian dài áp dụng thành công việc đổi 
mới phương pháp dạy học, đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy . Tôi mạnh 
dạn viết ra những kinh nghiệm trong thực tế giảng dạy của mình với đề tài:
 “Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong 
 - 3-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 B. Các biện pháp cụ thể nhằm đổi mới phương pháp dạy học:
 1. Biện pháp 1: Chuẩn bị bài tốt cho mỗi giờ lên lớp:
 a) Chuẩn bị của giáo viên
 + Xác định mục tiêu bài học: Giáo viên phải xác định được khi học xong 
bài, học sinh cần nắm được những kiến thức, kĩ năng gì? Thái độ của học sinh 
ra sao?
 + Thiết kế các hoạt động dạy học: Dựa vào mục tiêu bài học giáo viên phải 
hình dung ra bài học gồm mấy hoạt động? Mỗi hoạt động được tổ chức như 
thế nào? Với thời gian là bao nhiêu? Cho học sinh hoạt động cá nhân, hợp tác 
trong nhóm hay thảo luận cả lớp?
 + Soạn hệ thống câu hỏi và phiếu học tập phù hợp với các đối tượng học 
sinh. Các câu hỏi cần ngắn gọn, rõ ràng, gây hứng thú, thu hút chú ý, kích 
thích tìm tòi, gợi cách suy nghĩ, kiểm tra, đánh giá. Các câu trả lời cô đọng, 
súc tích.
 + Làm việc trên máy với các phần mềm tin học: PowerPoint, Window 
movie maker,tạo ra các thông tin có tính hệ thống trên các Slide (trang trình 
chiếu).
 + Sưu tầm, thu thập những thông tin cần thiết như hình ảnh, video clip hay 
những thông tin có tính thời sự và phù hợp với bài giảng để đưa vào các slide 
sao cho phù hợp.
 + Tạo các hiệu ứng trên các slide để khi trình chiếu các kiến thức, câu hỏi, 
 câu trả lời, các hình ảnh được lần lượt hiện ra theo đúng ý tưởng ban đầu. Dự 
 kiến các tình huống có thể xảy ra.
 + Chuẩn bị các phương tiện dạy học trước khi lên lớp: Máy vi tính, máy 
chiếu, bảng phụ, tranh, mô hình,...
 b) Chuẩn bị của học sinh:
 + Học bài cũ theo hướng dẫn.
 - 5-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 -Đối với người dạy: Khi mục tiêu được xác định rõ ràng sẽ giúp giáo viên 
luôn bám sát những điều mà họ phải dạy, luôn nhắc nhở họ phải dạy chính xác 
những điều học sinh cần phải đạt chứ không dạy miên man tùy tiện.
 -Đối với việc đánh giá kết quả học tập của học sinh thì khi mục tiêu học 
tập được xác định rõ ràng sẽ là chuẩn để học sinh tự đánh giá được mình và 
giúp giáo viên đánh giá kết quả học tập của học sinh được dễ dàng hơn và 
chính xác hơn.
 Để khỏi đơn điệu và tăng tính hấp dẫn đối với học sinh, mục tiêu bài học 
được trình bày dưới dạng khác nhau.
 4. Biện pháp 4: Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin(CNTT) hỗ 
trợ các phương pháp dạy học đặc thù của bộ môn sinh học.
 Phương pháp đặc thù học tập môn Sinh học 8 là phương pháp quan sát và 
thực hành thí nghiệm. Việc sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ hai phương 
pháp này mang lại hiệu quả rất cao rất cao trong việc tạo chú ý học tập gây 
hứng thú cho học sinh tự lực tìm tòi, phát hiện kiến thức. Cụ thể:
 Dùng CNTT hỗ trợ Phương pháp quan sát tìm tòi:
 Phương pháp quan sát tìm tòi được vận dụng để dạy và học hầu hết các bài 
trong chương trình sinh học 8 đặc biệt các kiến thức về hình thái, cấu tạo, các 
quá trình sinh lý trong cơ thể. 
 Đối tượng quan sát bao gồm :
 - Vật thật: +Vật tươi: Tim lợn, thận lợn, não lợn...
 +Mô hình: Mô hình cơ thể người, tim người, não người,các cơ 
quan trong cơ thể người..
 - Các phương tiện trực quan khác: Tranh, ảnh, sơ đồ
 Khi dạy các bài dạng này là giáo viên cho học sinh quan sát đối tượng rồi 
 hỏi học sinh về hình dạng, cấu tạo, cơ chế hoạt động của đối tượng quan 
 sát.
 Vậy CNTT có thể giúp gì cho phương pháp này?
 - CNTT có thể làm động hóa các sơ đồ, tranh vẽ sẽ giúp học sinh dễ dàng 
 - 7-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 Đánh giá là một khâu quan trọng trong giảng dạy vì nó giúp cho giáo viên 
có thông tin phản hồi về mức độ mà học sinh đã đạt được so với mục tiêu đề 
ra, mặt khác qua đánh giá giáo viên có thể có được thông tin về phương pháp 
dạy học của mình có hợp lý hay không để kịp thời điều chỉnh.
 Có nhiều phương pháp để đánh giá học sinh nhưng phương pháp trắc 
nghiệm ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong dạy học vì nó tiện lợi, ít tốn 
thời gian và đảm bảo tính khách quan, công bằng trong đánh giá.
 Có nhều nhiều loại câu hỏi trắc nghiệm sau đây là một số loại:
 *Trắc nghiệm đa phương án.
 Cấu trúc của câu hỏi trắc nghiệm đa phương án gồm hai phần là phần cốt 
 lõi và phần trả lời. 
 - Phần cốt lõi có hai dạng có thể là một câu khuyết hoặc một câu hỏi hoàn 
 chỉnh để nêu vấn đề.
 - Phần trả lời bao gồm 1 đáp án đúng và các đáp án không đúng.( Các câu 
 gây nhiễu) để học sinh lựa chọn và trả lời.
 * Trắc nghiệm ghép đôi:
 Cấu trúc gồm:
 -Tiền đề là một bộ các mệnh đề hoàn chỉnh về một sự việc nào đó hoặc 
 những câu hỏi, thường được bố trí ở bên trái của tờ trắc nghiệm.
 - Phần thứ hai là danh mục các trả lời được bố trí bên phải tờ trắc nghiệm
 * Trắc nghiệm điền khuyết:
 Cấu trúc: Gồm các câu đưa ra không hoàn chỉnh, từ kiến thức đã học, tìm 
 các từ hoặc cụm từ thích hợp để điền vào chỗ trống.
 6. Biện pháp 6. Tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm.
 Với nhiệm vụ nhận thức mà nỗ lực của mỗi cá nhân học sinh chưa đủ, cần 
 có sự tham gia của nhiều người thì cần phải tổ chức cho học sinh hoạt động 
 hợp tác theo nhóm nhỏ.
 Tuy nhiên khi tổ chức hoạt động nhóm cho học sinh giáo viên cần có sự 
 - 9-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 C. Minh họa cụ thể:
 Tiết 15– Bài 15: ĐÔNG MÁU VÀ NGUYÊN TẮC TRUYỀN MÁU
 1. Xác định mục tiêu bài học.
 1.1. Kiến thức: , 
 - Học sinh nêu được khái niệm, cơ chế, ý nghĩa của hiện tượng đông máu, 
ứng dụng.
 - Ý nghĩa của sự truyền máu, các nguyên tắc truyền máu, cơ sở khoa học 
của nó.
 1.2. Kỹ năng:
 - Quan sát – rút ra kết luận, hoạt động nhóm.
 - Vận dụng kiến thức giải thích một số hiện tượng thực tế.
 1.3. Thái độ.
 Yêu thích môn học
 2. Thiết kế các hoạt động dạy học.
 Dựa vào mục tiêu bài học tôi thấy bài này gồm 2 hoạt động chính:
 Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm, cơ chế, ý nghĩa, ứng dụng hiện tượng 
đông máu.
 - Mục tiêu của hoạt động 1 là: 
 Cho học sinh thấy được khái niệm, cơ chế , ý nghĩa của hiện tượng đông 
máu. Nêu một số hiện tượng đông máu xảy ra trong thực tế, nêu các ứng 
dụng.
 . - Để đạt mục tiêu này tôi sử dụng phương pháp: Trực quan( có hỗ trợ của 
 CNTT) + Hỏi đáp+ Hoạt động theo nhóm.
 - Cách tiến hành:
 Cho học sinh khai thác thông tin sách giáo khoa, quan sát video clip về quá 
trình đông máu sau đó hoạt động nhóm, trả lời câu hỏi.
 - 11-
 Một số biện pháp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ dạy sinh học 8
 ?4.Mỗi nhóm máu có đặc điểm gì?
 ?5.Nhận xét về hiện tượng của hồng cầu ở các ô số 1 và số 2 ?
 Khi lấy máu người này truyền cho người khác mà hồng cầu của người cho 
bị kết dính trong máu người nhận có truyền máu được không?
 ?6. Nhìn vào hinh15 cho biết người có nhóm máu O có thể cho những 
nhóm nào? Tương tự người có nhốm máu A,B,AB có thể cho máu những 
nhóm nào?
 => Cho học sinh lên hoàn thành bài tập SGK – hoàn thành sơ đồ truyền 
máu.
 PHIẾU HOẠT ĐỘNG NHÓM
 1.Máu có cả kháng nguyên A,B có thể truyền cho người có nhốm máu O 
được không? Vì sao?
 2. Máu không có kháng nguyên A,B có thể truyền cho người có nhóm máu 
O được không? Vì sao ?
 3. Máu có các tác nhân gây bệnh có thể đem truyền cho người khác được 
không?Vì sao?
 4.Nêu các nguyên tắc truyền máu ?
 4. Sưu tầm, thu thập tư liệu dạy học: 
 Mạng internet là một kho tri thức vô giá, nhất là đối với giáo viên.Các 
thông tin ở trên đó vừa phong phú về cả hình hình thức lẫn nội dung, lại luôn 
là những thông tin mới được cập nhật thường xuyên liên tục. Với những giáo 
viên dạy môn sinh học 8 như tôi thì quý nhất là những video clip về cấu tạo, 
hoạt động, các quá trình sinh lý diễn ra trong cơ thể. Bởi khi có chúng giáo 
viên sẽ không phải mất nhiều công để giảng giải về những điều rất trừu tượng. 
Còn học sinh thì lại rất hứng thú say mê khi đón nhận chúng.
 Vì vậy tôi thường xuyên lên mạng để lấy những thông tin, hình ảnh, video 
clip vào hộp tư liệu của mình trên máy.
 Ngoài ra giáo viên còn có thể thu thập thông tin, tài liệu từ tivi, đài báo, từ 
thực tế cuộc sống nhằm có kiến thức giúp học sinh giải thích các hiện tượng 
 - 13-