SKKN Giáo dục giới tính cho học sinh Khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì

 ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN ĐAN PHƯỢNG
 TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LƯƠNG THẾ VINH
 ––––––––––––––––––––
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“GIÁO DỤC GIỚI TÍNH CHO HỌC SINH KHỐI 8 
 VỀ GIỮ GÌN VỆ SINH CƠ THỂ VÀ QUAN HỆ 
 BẠN BÈ TRONG TUỔI DẬY THÌ” 
 Môn: Sinh học
 Tên tác giả: Nguyễn Duy Anh
 Đơn vị công tác: Trường THCS Lương Thế Vinh
 Chức vụ : Giáo viên
 NĂM HỌC: 2021 - 2022 2/13
 Phương pháp thực tế tức là theo dõi sự thay đổi tâm sinh lí của chính học sinh mình đang 
giảng dậy qua các năm.
 Ngoài ra có thể tìm hiểu thêm thông tin và nhận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản từ: 
- Các sách tham khảo có từ thư viện trường học. 
- Các giáo viên bộ môn Sinh học, Giáo dục công dân, Văn học, 
- Cán bộ y tế của các cơ sở y tế, các cộng tác viên dân số và cán bộ đoàn thể nơi bạn đang cư 
trú. 
 II. NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận. 
 “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong 
tuổi dậy thì” đây là một trong những nội dung của phong trào xây dựng trường học thân 
thiện, học sinh tích cực, là xu hướng của xã hội hiện đại.
 Bên cạnh đó khả năng đáp ứng của bộ môn Sinh học, đặc biệt Sinh học 8 đối với đề tài này 
là rất lớn, tin tưởng đội ngũ giáo viên của chúng ta có thể tiếp cận và thực hiện được.
 Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có “Giáo dục giới tính cho học sinh 
khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” ở nước ta còn hạn chế 
và gặp không ít khó khăn như: giáo viên bộ môn với 45 phút phải lo chuyển tải các nội dung 
bài dạy, phương tiện dạy học bộ môn Sinh học ở nhiều nơi còn thiếu và không đồng bộ. 
Trong thời gian qua nhiệm vụ này được xem là của giáo viên chủ nhiệm. Trong khi đó giáo 
viên chủ nhiệm cả tuần cũng chỉ có một tiết sinh hoạt lớp. Thầy cô giáo chủ nhiệm được giao 
phụ trách học sinh nhưng không có nhiều thời gian biết tình hình của từng em ...
 Chính vì vậy mà tôi mạnh dạn đưa ra vấn đề : “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về 
giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” nhằm góp phần nhỏ bé vào 
công cuộc phát triển toàn diện cho học sinh.
 2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
 a. Khái quát về chức trách, nhiệm vụ được giao.
 Bản thân nhiều năm liền được nhà trường phân công giảng dạy môn Sinh học 8, nên việc 
lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn 
bè trong tuổi dậy thì” vào môn học có nhiều thuận lợi thu được nhiều thành quả quan trọng.
 b. Thuận lợi - khó khăn.
 Thuận lợi:
 Bộ môn Sinh học 8 nghiên cứu về con người với các đặc điểm tiến hóa vượt trội so với các 
lớp động vật khác, cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị khi khám 
phá ra những điều bí ẩn chứa trong nó. Sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu 
tạo và chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể người, qua đó giúp các em học sinh hiểu và 
vận dụng các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu 
ảnh hưởng đến học tập và tương lai của các em. Việc lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học 
sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”cho học sinh 
thông qua chương trình sinh học 8 có rất nhiều thuận lợi, đem lại hiệu quả giáo dục thiết thực.
 Trang thiết bị, phục vụ cho công tác dạy học bộ môn sinh học từng bước được đầu tư.
 Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến.
 Phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình.
 Giáo viên dạy bộ môn sinh học tâm huyết, vững về tay nghề, có kiến thức xã hội và kỹ 
năng sống chuẩn mực.
 Khó khăn:
 Sự quan tâm đến việc học hành, giáo dục giới tính con em của phụ huynh chưa được chú 
trọng, chủ yếu giao trắng cho nhà trường.
 Các cấp chưa có sự đầu tư nhiều vào giáo dục giới tính cho sinh trong trường, nhiều giáo 
viên còn e ngại khi giáo dục giới tính cho học sinh. 4/13
đối với sự chín trứng. Cùng với sự giảm kích thích tố của thể vàng, lớp niêm mạc xốp rộp lên 
và cuối cùng bong ra gây hiện tượng đứt các mạch máu nhỏ làm chảy máu (hành kinh) trong 3 
– 4 ngày. Hiện tượng này xảy ra theo chu kỳ (hàng tháng) 28 – 32 ngày. Đây là dấu hiệu 
chứng tỏ trứng không được thụ tinh và cũng là hiện tượng sinh lý bình thường, đánh dấu tuổi 
dậy thì chính thức ở người con gái, tuổi đã có khả năng sinh con. 
 * Thụ tinh –Thụ thai: 
 Nếu trứng gặp được tinh trùng trong ống dẫn trứng ( ở 1/3 phía ngoài), sẽ xảy ra sự thụ tinh 
để tạo thành hợp tử. Hợp tử phân chia và bám vào lớp niêm mạc tử cung đã được chuẩn bị sẵn 
để làm tổ và phát triển thành thai gọi là sự thụ thai. 
 3.2. Phương pháp giảng giải.
 Đây cũng là phương pháp dùng lời nói, thường sử dụng khi giải thích các vấn đề. GV nêu 
ra các dẫn chứng để làm rõ những kiến thức mới và khó về giới tính. 
 VD: Khi nói về cấu tạo cơ quan sinh dục nam Giáo viên có thể giải thích cho học sinh vị trí 
của tinh hoàn là nằm ngoài cơ thể vì việc sản xuất tinh trùng tại ống sinh tinh cần nhiệt độ 
thấp hơn nhiệt độ cơ thể (330C– 340C).
 3.3. Phương pháp vấn đáp.
 Trong phương pháp này GV đưa ra câu hỏi, HS trả lời, cũng có khi HS hỏi GV trả lời hoặc 
giữa HS và HS
 Ví dụ: Các biện pháp giữ gìn vệ sinh cơ thể trong tuổi dậy thì:
 1/ Đối với nam giới: 
 + Hỏi: Tuổi dậy thì của nam giới xuất hiện ở lứa tuổi nào? 
 + Đáp: Khoảng 11 – 12 tuổi. 
 + Hỏi: Dấu hiệu nào đánh dấu dậy thì chính thức ở nam? 
 + Đáp: Xuất tinh lần đầu. Quanh quy đầu là nơi đọng các chất dịch sinh dục, vài giọt 
nước tiểu, mồ hôi. Cần giữ gìn vệ sinh: kéo bao quy đầu ra sau, rửa sạch sẽ bằng nước sạch và 
xà phòng. 
 * Giảng giải: Ngoài ra còn có những dấu hiệu khác: 
 - Lớn nhanh, cao vượt, cơ bắp phát triển, vai rộng ngực nở. Chọn quần áo kích cở phù hợp 
với cơ thể.
 - Mọc ria mép, lông nách, lông mu. Tuyến mồ hôi, tuyến nhờn phát triển. Cần thường 
xuyên vệ sinh thân thể, nếu không tốt gây ra các bệnh về da liễu hay là nơi trú ẩn của những 
vi khuẩn gây ra các chứng bệnh như hôi nách. 
 - Cơ quan sinh dục to ra. Phải mặc quần lót, nhất là những em thường tham gia các hoạt 
động TDTT. Nên chọn quần thấm ẩm, thoáng mát và khi mặc cảm thấy dễ chịu. Quần pha 
nhiều ni lông bí ẩm khiến cơ quan sinh dục dễ mẫn ngứa khó chịu. Quần bó quá mức khiến 
tinh hoàn luôn dính chặt vào người nên bị nóng, có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh 
trùng. 
 2/Đối với nữ giới: 
 + Hỏi: Tuổi dậy thì của nữ giới xuất hiện ở lứa tuổi nào? 
 + Đáp: Khoảng 10 – 11 tuổi. 
 + Hỏi: Dấu hiệu nào đánh dấu dậy thì chính thức ở nữ? 
 + Đáp: Bắt đầu hành kinh. 
 Máu kinh vốn rất sạch, nhưng ra ngoài cơ thể nó trở thành môi trường tốt cho vi khuẩn 
hoạt động. Nên phải thường xuyên giữ gìn vệ sinh. Chú ý trong thời gian này nên ít vận động, 
không được ngâm mình ở những nơi nước dơ bẩn,  nên thường xuyên tắm rửa bằng nước 
ấm và xà phòng. Một số bạn gái bị đau bụng, đau lưng, đau đầu, . trước và trong khi hành 
kinh. Đó là do chất prostaglandin mà cơ thể tạo ra để gây co bóp tử cung giúp niêm mạc bong 
và thải ra ngoài. Nếu có nhiều prostaglandin, bạn đau nhiều, thậm chí có thể buồn nôn và đi 
ngoài nữa. Nhưng đau hành kinh không phải là bệnh, bạn gái mới lớn có thể đau bụng vì các 
chất nội tiết trong cơ thể còn chưa ổn định. Trong thời gian đau có thể dùng Cao ích mẫu hoặc 6/13
 Gia đình ấm no hạnh phúc
 • Những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên:
 Những bé trai được sinh vào tuần 22 đến tuần 27 có tỉ lệ chết yểu cao nhất
 Theo thống kê mới nhất của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam: Trung bình mỗi năm cả 
nước có khoảng 300.000 ca nạo hút thai ở độ tuổi 15 - 19, trong đó 60 - 70% là học sinh, sinh 
viên .
 Với con số kỷ lục này, Việt Nam trở thành nước có tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi vị thành niên 
cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới.
 • Vậy nếu lỡ mang thai mà không muốn sinh thì giải quyết như thế nào? 8/13
 Những ngôi mộ ảo dựng lên từ nỗi ăn năn của những người mẹ tuổi teen
 Dù còn nguyên vẹn hay không các em vẫn có tên, ngày sinh ra cũng là ngày mất.
• Em nghĩ như thế nào khi hiện nay số lượng trẻ em vị thành niên có thai ngày càng 
 nhiều? 10/13
 - Đề xuất vấn đề mới.
Ví dụ: Bài “ Đại dịch AIDS: Thảm họa của loài người ”
 • Tạo tình huống có vấn đề: 
GV cho HS quan sát một số hình ảnh về con đường lây nhiễm HIV/AIDS và yêu cầu HS nêu 
được các con đường lây nhiễm HIV/AIDS là gì?
 * Giải quyết vấn đề: HS quan sát hình ảnh kết hợp hiểu biết thực tế nêu ra các con đường lây 
nhiễm HIV/AIDS là: 
- Qua đường máu.
- Quan hệ tình dục không an toàn.
- Lây từ mẹ sang con.
 GV hướng dẫn HS thảo luận để bảo vệ giả thiết của mình, bác bỏ các giả thiết khác.
 Tiếp theo GV cho HS xem một số hình ảnh mà còn không ít người hiểu nhầm là sẽ lây 
nhiễm HIV/AIDS:
 Bắt tay Tiếp xúc thông thường Dùngchung bát đĩa Muỗi đốt
*Kết luận: 
 + Các con đường lây nhiễm HIV/AIDS là: 
- Qua đường máu.
- Quan hệ tình dục không an toàn.
- Lây từ mẹ sang con.
+ Các con đường không lây nhiễm HIV/AIDS là:
- Giao tiếp thông thường: ôm hôn, bắt tay, nói chuyện, ho, hắt hơi,...
- Dùng chung nhà tắm, bể bơi, bồn tắm, mặc chung quần áo, ngồi chung ghế,...
- Ăn uống chung bát đũa, cốc chén,... 
- Côn trùng đốt như muỗi. 
- Hiến máu an toàn 12/13
hơn so với phụ nữ tuổi 20 trở lên. Nữ vị thành niên sinh con lần đầu có rủi ro cao hơn những 
lần sinh sau, nguy cơ bị nhiễm độc thai nghén (phù, huyết áp cao và nguy cơ sản giật) ảnh 
hưởng đến tính mạng. Con của các bà mẹ đó thường thiếu cân và nguy cơ tử vong cao hơn rất 
nhiều so với con của các bà mẹ đã trưởng thành. 
 4.2.2/ Về kinh tế và xã hội: 
- Bị hạn chế cơ hội học tập. 
- Ít cơ hội phát triển nghề nghiệp, khó tìm việc làm. 
- Là gánh nặng về kinh tế cho bản thân và gia đình. 
- Cha mẹ trẻ dễ bị ức chế, tự ti và tuyệt vọng, nhất là người mẹ. 
- Con cái của cha mẹ vị thành niên dễ phải gánh chịu khó khăn về kinh tế, tâm lí, xã hội. 
 4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và 
nhà trường.
 Nhờ giáo dục giới tính thông qua bộ môn mà học sinh nắm được những kỹ năng sống cơ 
bản. Trong từng tiết dạy nhờ giáo dục, uốn nắn, động viên, nhắc nhở mà các em tiến bộ rõ rệt 
về kỹ năng giao tiếp. Cách xưng hô với bạn bè có cải thiện, thân mật hơn. Mối quan hệ giữa 
thầy cô, bạn bè gần gũi hơn, thân thiết hơn. Kỹ năng nói của các em cũng tiến bộ rõ nét. Các 
em không còn rụt rè, e ngại khi học về giới tính hay cấu tạo cơ quan sinh dục nữa.
 Hơn nữa các em đã biết giải thích những hiện tượng xảy ra chính trên cơ thể mình, các em 
đã biết giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh trường lớp, nhà cửa. Không kì thị, xa lánh những người 
chẳng may bị bệnh HIV-AIDS. 
 Các em đã biết được những dấu hiệu thay đổi trên cơ thể ở độ tuổi dậy thì giúp các em 
không phải hốt hoảng lo sợ khi thấy mình có dấu hiệu thay đổi bất thường. Từ đó các em biết 
cách rèn luyện thân thể, các em nữ biết cách giữ vệ sinh kinh nguyệt, phòng tránh các bệnh 
phụ khoa. Giúp các em nhận thức rõ về giới từ đó tránh được các điều đáng tiếc xảy ra ở tuổi 
vị thành niên. 
 Đặc biệt chất lượng bộ môn tăng lên rõ rệt qua các lần kiểm tra cụ thể như sau: 
 Kết quả thu được về chất lượng giáo dục kỹ năng sống qua các năm (lớp 8) 
 Năm học Tự tin vào bản thân Xử lý tốt tình huống trong 
 cuộc sống
 2019-2020(chưa lồng ghép 50% 35%
 giáo dục giới tính)
2020-2021(lồng ghép giáo dục 87% 72%
 giới tính)
2021-2022 (lồng ghép giáo dục 89% 75%
 giới tính)
 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận:
 Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của bản thân đã rút ra được trong quá trình dạy môn 
Sinh học 8. Đối với việc giáo dục giới tính cho học sinh chúng ta phải tiến hành thường 
xuyên, kết hợp với theo dõi, kiểm tra, động viên, nhắc nhở. Do ý thức của mỗi em cũng khác 
nhau nên không thể một sớm một chiều các em thay đổi được. 
 Do vậy trong từng tiết dạy tùy nội dung bài mà giáo viên lồng ghép giáo dục giới tính sao 
cho phù hợp, tránh tình trạng ôm đồm lo xoáy vào giáo dục giới tính mà quên đi truyền thụ 
nội dung chính của bài học. 
 Giáo viên giảng dạy thông qua bộ môn tìm biện pháp lồng ghép linh hoạt, nhẹ nhàng, hiệu 
quả nhằm giáo dục giới tính cho học sinh mà không ảnh hưởng đến nội dung kiến thức của