Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp rèn kỹ năng nghe Tiếng Anh cho học sinh Lớp 8 có hiệu quả

 Phần I : Mở đầu :
 1.Lý do chọn đề tài :
 Ngày nay xu hướng hội nhập quốc tế trong nhiều lĩnh vực kể cả lĩnh vực giáo dục đã đưa 
tiếng Anh lên một vị trí hết sức quan trọng. Tiếng Anh là công cụ giao tiếp là chìa khoá dẫn 
đến kho tàng nhân loại. Mặt khác việc ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin đã làm cho việc 
học tiếng Anh trở thành cấp bách và không thể thiếu. Vì vậy việc học tiếng Anh của học sinh 
THCS được học sinh, phụ huynh học sinh, giáo viên ngành giáo dục và cả nước đặc biệt quan 
tâm. Tiếng Anh trở thành một trong các môn chính yếu trong chương trình học của học sinh.
Việc học và sử dụng tiếng Anh đòi hỏi cả một quá trình luyện tập cần cù sáng tạo của cả 
người học lẫn người dạy. Đặc biệt trong tình hình cải cách giáo dục như hiện nay, dạy tiếng 
Anh theo quan điểm giao tiếp được nhiều người ủng hộ.Theo phương pháp này học sinh có 
nhiều cơ hội để giao tiếp với bạn bè, với giáo viên để rèn luyện ngôn ngữ, chủ động tích cực 
tham gia vào các tình huống thực tế: Học đi đôi với thực hành.
Chương trình Tiếng Anh mới bậc THCS đã được triển khai thực hiện trên toàn quốc đến nay 
đã được hơn 6 năm. Nét đổi mới nổi bật của nội dung chương trình này là tạo cơ hội tối đa 
cho học sinh luyện tập 4 kỹ năng nghe, nói, đọc và viết trên những chủ đề và tình huống hay 
nội dung giao tiếp có liên quan đến môi trường sống trong và ngoài nước. Sự thay đổi trên tạo 
điều kiện cho việc dạy và học tiếng Anh trong nhà trường phổ thông trở thành việc dạy sinh 
ngữ thay vì là dạy từ ngữ như nhiều năm trước đây. Tuy nhiên trong thực tiễn rèn các kỹ năng 
tiếng Anh cho học sinh, giáo viên phải đương đầu với không ít khó khăn, đặc biệt là rèn kỹ 
năng nghe. Qua thực tế ở trường tôi , khi bắt đầu học môn ngoại ngữ phần lớn học sinh thích 
học, nhưng dần dần học sinh lại chán học. Hầu hết các em rất yếu về kỹ năng nghe. Thật khó 
để các em nghe hiểu nội dung một bài văn hay đoạn hội thoại. Sau mỗi tiết dạy nghe giáo viên 
rất khó khăn trong việc kiểm tra lại thông tin mà các em đã nghe và việc kiểm tra bài cũ 
thường không dễ dàng gì.
Trước tình hình đó là một giáo viên trực tiếp dạy tiếng Anh khối 6,7 và khối 8 , đối tượng Vậy, làm thế nào để học sinh có thể rèn kỹ năng nghe một cách nhanh chóng, có hiệu quả và dễ 
học? Đặc biệt là khi vận dụng chúng vào các hoạt động giao tiếp thực tế khi tiếp xúc với 
người nước ngoài ? Phải chăng, đây chính là thủ thuật của người Thầy!
3 .Phương pháp tiến hành :
Qua 7 năm dạy tiếng Anh ở trường THCS theo phương pháp đổi mới. Bản thân tôi nhận thấy 
một điều: Phần lớn học sinh chúng ta chưa xác định được phương pháp học ngoại ngữ (tiếng 
nước ngoài). Việc vận dụng tiếng Anh trong cuộc sống còn nhiều hạn chế, các em không dám 
nói bằng tiếng Anh, giao tiếp với bạn bè bằng tiếng Anh. Hơn nữa trong quá trình học các em 
còn yếu về kỹ năng nghe, khó khăn trong khi nghe. Để luyện nghe có hiệu quả học sinh phải 
được rèn luyện và thực hành nghe nhiều để làm quen với dạng nói của ngôn ngữ. Càng nghe 
nhiều thì người học càng có kinh nghiệm nhận ra âm vần, hiểu được ý nghĩa của thông tin thể 
hiện qua cách phát âm, trọng âm của từ và ngữ điệu câu.
Hơn thế nữa , việc hình thành và rèn luyện các kỹ năng cho học sinh , giáo viên không chỉ 
chú ý vào việc truyền thụ kiến thức trong sách giáo khoa, sử dụng các phương tiện dạy học 
mà phải quan tâm đến việc tổ chức quá trình dạy học theo hướng tích cực hoá
hoạt động của người học, đề cao và phát huy tốt vai trò tích cực chủ động sáng tạo của học 
sinh trong học tập, tổ chức cho học sinh lĩnh hội tri thức bằng chính hoạt động của mình, 
nhưng đa phần học sinh không hiểu tầm quan trọng của việc học môn nghe hiểu nên rất lười 
học hoặc chỉ học qua loa rồi không sử dụng được nó, trong đó có học sinh cáclớp 6A1, 6A5 , 
7A2, 8A2, với lượng kiến thức mới mà nó khác xa với tiếng mẹ đẻ như thế thì học sinh rất sợ 
học. Do vậy người giáo viên phải làm gì để không còn là "nỗi khó khăn” của học sinh, khi các 
em học tiết học nghe , suy nghĩ làm tôi trăn trở mãi, với kinh nghiệm 3 năm đứng lớp, gặp 
không biết bao nhiêu lần học sinh lúc nào cũng lo âu khi học tiết nghe hiểu . Trong khi nghe 
các em hay viết câu sai , hiểu câu sai đã thôi thúc tôi thực hiện đề tài này.
4 .Cơ sở và thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài : tượng đã qua thực nghiệm học tiếng Anh ở lớp 6, 7 , 8 , nhưng ở đây tôi lấy một bài tập nghe 
của chương trình Tiếng Anh lớp 8 . Tôi làm một bước thí nghiệm khảo sát đầu năm như sau:
Listen and complete the dialogue 
Hoa: Hello, Lan.
Lan: Hi, Hoa. You seem (1)..........................
Hoa: I am. I received a (2). ..................from my friend Nien today.
Lan: Do I know her?
Hoa: I don’t think so. She (3). ....................................my next door neighbor in Hue.
Lan: What does she (4)...........................like?
Hoa: Oh, She’s (5)................. Here is her (6)..........................................Lan: What a
(7)..................... smile! Was she your (8). ...............................?
Hoa: Oh, no. She wasn’t old (9) ...............to be (10)...........................................my class.
Keys : 1.happy , 2. letter , 3. was , 4. look , 5. beautiful ,
6. photograph , 7. lovely , 8. classmate , 9. enough , 10 .in
Kết quả:
 Giỏi Khá TB Yếu Kém TB#
 TT Lớp Sĩ số
 SL % SL % SL % SL % SL % SL %
 1 8A1 55 4 10,5 4 10,5 11 29,0 13 34,2 6 15,8 19 50,0
 2 8A2 55 2 5,7 3 8,6 12 34,3 12 34,3 6 17,1 17 48,6
 3 8A3 55 4 10,0 6 15,0 14 35,0 11 27,5 5 12,5 24 60,0
 + 113 10 8,8 13 11,5 37 32,7 36 31,9 17 15,1 60 53,0 huống của bài nghe " you will hear an announcement about a lost little girl called Mary . 
What is she wearing ? ” . Lúc này giáo viên yêu cầu học sinh luyện nói bằng cách nhìn tranh 
hỏi về màu sắc của quần áo Mary đang mặc
+ What are these? " they are trousers / shorts / a skirt / blouses / sandals/ boots / shoes .
+ What color are these trousers ? "They are brown and orange
+ What about this one ? " it is blue/ red .
+ What color is this long sleeved blouse ? " It is white
+ Are these shoes black ? " No . They are brown .
Sau khi thực hành miêu tả màu sắc xong , thì giáo viên yêu cầu học sinh nghe đoạn văn hai 
lần và gọi học chọn quần áo mà Mary đang mặc . Giáo viên đưa ra đáp án và sữa lỗi sai của 
học sinh . Bởi vì các em luyện tập miêu tả về màu sắc của quần áo một cách cụ thể , thì các 
em sẽ nhớ về các từ vựng mà các em sắp nghe trong đoạn văn một cách dễ dàng .
Keys :
a- B : She’s wearing blue shorts.
b- A : She’s wearing a long sleeved blouse.
c- C : She’s wearing brown shoes.
_ Có thể nói rằng , kỹ năng nói đóng một vai trò quan trọng trong suốt quá trinh luyện
nghe . Càng luyện nói nhiều , thì càng phát triển kỹ năng nghe có hiệu quả
B. Sử dụng tốt linh hoạt các kỹ thuật trong một tiết dạy kĩ năng nghe - Pre- question
Việc lựa chọn hoạt động nào để thực hiện trong giai đoạn này còn tuỳ thuộc vào một số yếu 
tố như thời gian tiến hành bài tập nghe, tài liệu có sẵn hay không có sẵn, trình độ và sở thích 
của học sinh. Điều kiện giảng dạy của lớp cũng là một trong những yếu tố đưa đến quyết 
định chọn lựa kĩ thuật nào. Ngoài ra mục đích giảng dạy của bài nghe và mục tiêu thực hiện 
cũng là những yếu tố cơ bản để giáo viên đưa ra các quyết định chọn lựa.
Ví dụ: Để dạy tiết nghe bài 5: Study habits 
Tôi tiến hành như sau:
Unit 5: Study habits Lesson 3: Listen
Pre-listening
Pre- teach vocabulary
- Behavior (n) (translation)
- A participant: (n) (explanation)
- Satisfactory ≠ unsatisfactory
- Cooperation: (n) (translation)
-Attendance:(n)(translation)
- (to) appreciate: (translation)
Check vocabulary : Slap the board 
Open prediction
Set the scene - Đối với bài nghe dài có thể dễ hoá bài nghe thành các dạng bài tập phù hợp trình độ học
sinh.
- Một số hình thức thể hiện trong giai đoạn này
+ Defining True- False
+ Check the correct answer
+ Matching
+ Filling in the grip / chart / gap
+ Answering comprehension questions
+ Selecting
+ Deliberate mistakes
+ Listen and draw
Ví dụ: Để thực hiện tiếp tiết nghe Unit 10 : Health and Hygiene ( A2 – Listen and put the 
pictures in order you hear )
_ Tôi cho học sinh nói về hoạt động hằng ngày của các em xong , yêu cầu học sinh nhìn vào 
tranh để liên tưởng hoặc đoán về nhưng hoạt động mà Hoa đã thực hiện vào ngày hôm qua . 
Hoặc tôi có thể yêu cầu các em có thể sắp xếp lại các tranh theo trật tự đúng của hoạt động 
mà Hoa đã thực hiện.
Sau đó , giáo viên cho các em nghe lại và kiểm tra lại việc đoán của mình , rồi giáo viên cho 
các em nghe lần cuối và sắp tranh đúng theo trình tự câu chuyện . Giáo viên đưa ra đáp án để 
học sinh sữa lỗi nghe
- Cho học sinh nêu vài nhận xét về kết quả nghe của nhóm
- Cho học sinh đóng vai thể hiện lại cuộc hội thoại đã nghe
- Dùng bài tập mở rộng để học sinh có thêm thông tin của bài nghe
Ví dụ: English 8 : Unit 12 : Sports and pastimes ( B4: Match the names with the right 
pictures )
d) go to the movies e) play video games f) read
-Khi nghe 3 lần xong , giáo viên đưa ra đáp án " Lien : a ; Lan and Mai:b Minh and Nam: 
e.; Tan:f” .. Để giúp học sinh hiểu thêm về nội dung của bài nghe giáo viên yêu cầu học 
sinh đóng sách vở lại nghe lại lần cuối và sau đó hỏi và trả lời theo cặp : E.g: What does 
Tan do in his free time ? He reads in his free time . Hoặc có thể chơi trò chơi " Lucky 
numbers”
1. Lucky number
2. Answer the question " What does Lien do in her free time ?”
3. Correct a mistake " Lan and Mai don’t listen to music in their free time”
4. Lucky number
5. Lucky number
6. Answer the question "Does Tan watch TV in his free time ?”
7. Answer the question " What do Minh and Nam do in their free time?”
8. Lucky number bạn A nói xong, tôi gọi bất kì bạn nào trả lời câu hỏi: Where does A live? How is his house?
Mỗi tuần một lần cho học sinh chơi một trò chơi tập trung nghe
Trò chơi thứ nhất: Truyền tin
Lớp có 12 dãy bàn, giáo viên làm 12 phiếu trên mỗi phiếu ghi một câu. Sau đó trao phiếu cho 
1 học sinh đầu dãy. Học sinh này có nhiệm vụ nói thầm rồi nói vào tai người kế bên điều mình 
đọc được. Cứ thế, người này nối tiếp người kia nói vào tai nhau cho đến người cuối dãy. 
Người cuối dãy có nhiệm vụ nói lớn câu hay đoạn mình nghe được, và học sinh đầu dãy sẽ xác 
định đúng hay không.
Trò chơi thứ hai: Tìm bạn giao tiếp
Giáo viên chuẩn bị một số câu hỏi và câu trả lời trên giấy, ghép câu trả lời với câu hỏi bằng 
cách cho chúng những con số: thí dụ câu hỏi 1 tương ứng với câu trả lời 5. Học sinh tự tìm câu 
trả lời bằng cách tìm ra bạn của mình tương ứng với câu trả phù hợp, cặp nào nhận ra nhau 
đầu tiên sẽ thắng.
Trò chơi thứ ba: Giúp bạn học tốt
Mỗi học sinh trong lớp sưu tầm hoặc tự đặt ra một câu (có thể có thông tin bị sai) mỗi thành 
viên của lớp sẽ lắng nghe bạn đọc câu của mình rồi tìm cách xác định câu đúng hay sai và sửa 
câu. Giáo viên nên bóc thăm học sinh có nhiệm vụ để mọi thành viên của trong lớp phải lắng 
nghe bạn đọc.
Trò chơi thứ tư: Thi nghe chuyện trả lời nhanh "Ai ở đâu? Ai làm gì?
Ví dụ: Giáo viên giới thiệu: This person is very famous in Viet Nam. He was born in
1890 in Kim Lien Nghe An and died in 1969. "Who is he?”
1.2. Luyện nghe trọng âm của từ và trọng âm của câu.
Người Anh khi nghe một từ có nhiều âm tiết họ chỉ nghe trọng âm của từ đó. Ví dụ: với từ một bài đọc trong sách giáo khoa. Có hai biện pháp chính:
2.1: Kết hợp phần Listen and read or read :
Giáo viên tạo thêm cơ hội luyện nghe cho học sinh bằng cách tận dụng khai thác ngữ liệu trong 
các phần này và thiết kế nhiều hình thức bài tập luyện nghe. Phần listen and read là một bài 
hội thoại nhằm giới thiệu nội dung chủ điểm và từ vựng, cấu trúc ngữ pháp mới. Mặc dù giới 
thiệu ngữ liệu mới, phần listen and read bao giờ cũng bao hàm những ngữ liệu mà học sinh đã 
học. Vì vậy có thể khai thác phần nào đó trong khâu này để luyện kỹ năng nghe.
- Cách thức tiến hành:
Trước khi cho học sinh nghe yêu cầu học sinh không dùng sách giáo khoa
Giáo viên tạo tình huống , ngữ cảnh bằng cách sử dụng hoặc môi trường vật chất xung quanh, 
hoặc những tình huống thật trên lớp, hoặc thực tế đời sống gia đình, bạn bè của học sinh, hoặc 
các chuyện có thật, các hiện tượng thực tế, phổ biến hoặc bản đồ, bản tin
trên báo chí. Ngoài ra giáo viên có thể lập tình huống và ngữ cảnh với sự hổ trợ của giáo cụ 
trực quan và ngữ liệu học sinh đã học có liên quan đến nội dung bài sẽ nghe. Bước này nhằm 
giúp học sinh hứng thú và nhận ra hướng chủ đề của bài nghe : Ví dụ: Unit 2: Lesson 1. Listen 
and read
Set the scence:
"Hoa and Nga are talking on the phone. They are talking about going to see a movie” 
Listen to the dialogue and answer the following questions.
1. Who made the call?
2. Who arranged the meeting place?