Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp dạy ôn tập trong môn Địa lý ở trường Trung học

 Mã số: 
 - Tên sáng kiến: Một số giải pháp dạy ôn tập trong môn Địa lý ở 
trường Trung học
 - Lĩnh vực áp dụng: Lĩnh vực xã hội
 - Họ tên tác giả: Trần Thị Thanh Hòa
- Đơn vị công tác: Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Tân Phong
 Bình Xuyên, năm 2019 - Chỉ định chỗ làm việc của nhóm (lớp học thường gồm 3 dãy, 3/4 dãy học 
sinh dãy 1 là nhóm 1, 3/4 học sinh học sinh dãy 2 là nhóm 2, 3/4 học sinh học 
sinh dãy 3 là nhóm 3, còn lại số học sinh của dãy 1,2,3 là nhóm 4.
 - Giao nhiệm vụ cho các nhóm (Nhiệm vụ trả lời các câu hỏi và bài tập). 
Các câu hỏi và bài tập phải được viết ra phiếu học tập và giáo viên hướng dẫn cụ 
thể.
 Bước 2: Các nhóm thực hiện công việc
 Các nhóm làm việc theo trình tự sau:
 - Nhóm thảo luận công việc cần thực hiện, cách thực hiện và phân công 
công việc trong nhóm.
 - Cá nhân làm việc độc lập rồi trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm để 
hoàn thành nhiệm vụ được giao (trường hợp tất cả các nhóm cùng thực hiện 
nhiệm vụ) hoặc các thành viên trong nhóm báo cáo cho nhóm về nội dung và 
cách trình bày cho các thành viên nhóm khác (nếu các nhóm không thực hiện 
cùng một nhiệm vụ).
 - Phối hợp với công việc các nhân thành sản phẩm chung của nhóm, cử đại 
diện trình bày kết quả làm việc của nhóm, các nhóm khác quan sát, lắng nghe, 
nhận xét và bổ xung y kiến.
 Bước 3: Giáo viên tóm tắt các ý kiến phản hồi từ các nhóm, sau đó cùng 
thảo luận với cả lớp để chốt lại nội dung chủ yếu của bài học. Cuối cùng giáo 
viên nhận xét kết quả làm việc của các nhóm và tổng kết.
 Vậy ở phương pháp này giáo viên có thể sử dụng các kỹ thuật dạy học sau 
để đạt kết quả cao nhất: Kỹ thuật phòng tranh, kỹ thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật 
khăn trải bàn, kỹ thuật trình bày 1 phút, kỹ thuật bản đồ tư duy,
 Phương pháp dạy bài thực hành:
 Trong giảng dạy Địa lý 8 ở trường THCS, nội dung thực hành khá đa dạng, 
số tiết thực hành đã chiếm một tỷ lệ đáng kể, nội dung thực hành thể hiện khá rõ 
rệt trong bài kiểm tra giữa kỳ và bài kiểm tra cuối kỳ và nó cũng chiếm một 
lượng điểm khá cao trong bài kiểm tra. Vậy ôn tập nội dung thực hành cho học 
sinh là điều rất cần thiết.
 Quy trình thực hiện:
 Bước 1: Nêu mục đích, yêu cầu của bài thực hành (mục tiêu dạy học). toàn vẹn tức là quy luật liên kết nhất định của các yếu tố. Phương pháp này rất 
cần thiết khi nghiên cứu không gian cụ thể của đối tượng nhận thức.
 Phương pháp này sẽ hệ thống hóa và củng cố được các kiến thức cơ bản về 
kiến thức nâng cao trong suốt quá trình học nhằm giúp cho học sinh khắc sâu 
được các kiến thức đã học, giúp cho việc kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ đạt kết quả 
cao.
 Rèn kỹ năng đọc các đối tượng địa lý trên bản đồ.
 - Kỹ năng đọc các đối tượng địa lý trê bản đồ trong giờ ôn tập là hết sức cần 
thiết vì các bản đồ thể hiện rất nhiều lĩnh vực khác nhau: Tự nhiên, kinh tế - xã 
hội, dân cư, những vấn đề về môi trường của quê hương đất nước. Trong đó các 
đối tượng địa lý tự nhiên biến đổi rất chậm, còn các đối tượng kinh tế xã hội 
luôn biến đổi rõ ràng, nhanh chóng, đôi khi đột biến. Chính vì vậy rèn luyện kỹ 
năng đọc bản đồ trong tiết ôn tập sẽ giúp cho các em khắc sâu hơ về các kiến 
thức tự nhiên, kinh tế - xã hội.
 - Để rèn luyện kỹ năng bản đồ thì trước hết thầy cô giáo phải phát âm rõ 
ràng, chính xác các địa danh đó và vừa chỉ địa danh đó trên bản đồ để học sinh 
theo dõi trên bản đồ treo tường đối chiếu với sách giáo khoa. Tiếp theo giáo viên 
viết rõ ràng các địa danh đó lên bảng rồi gọi học sinh lên bảng xác định trên bản 
đồ.
 - Qua các công việc đó giúp học sinh vừa nghe, vừa nhìn, vừa phát âm, vừa 
viết lên các địa danh kiến thức sẽ được khắc sâu hơn.
 - Giáo viên phải quan tâm đến tất cả các đối tượng học sinh để các em được 
lĩnh hội kiến thức đều nhau qua phần đọc bản đồ.
 Rèn kỹ năng so sánh:
 So sánh là biện pháp lôgic xác định được những đặc điểm giống và khác 
nhau của các đối tượng địa lý. So sánh các đối tượng địa lý trên bản đồ có nhiều 
đặc thù riêng là cái không gian trong thời gian và là cái thời gian trong không 
gian thể hiện muộn hinh vạn dạng trong các đối tượng địa lý. Vì vậy so sánh các 
đối tượng địa lý trên bản đồ thống nhất nhưng không đồng nhất. Bởi chúng nằm 
trong sự thống nhất về đối tượng so sánh nhưng khác nhau về ngôn ngữ thực 
hiện.
 Rèn kỹ năng phân tích: Dạng 2: Dạng câu hỏi trình bày
 Đối với dạng câu hỏi trình bày thì học sinh cần phải trình bày chi tiết nội 
dung kiến thức.
 Ví dụ: Trình bày các đới cảnh quan Châu Á
 Học sinh cần trình bày được đặc điểm và nơi phân bố của từng đới cảnh 
quan: 
 Cảnh quan Đài Nguyên:
 + Thực vật chủ yếu là rêu, quyết và địa y; động vật hầu như không có
 + Phân bố chủ yếu ở vòng cực Bắc
 Dạng 3: Dạng câu hỏi chứng minh
 Đối với dạng câu hỏi này thì cần đưa ra những dẫn chứng để chứng minh
 Ví dụ: Chứng minh rằng Châu Á là châu lục đông dân.
 Dân số thế giới năm 2000 là 6.055.400.000 người thì dân số Châu Á là 
3.683.000.000 người. Đến năm 2015 dân số thế giới là 7.346.000.000 người thì 
dân số Châu Á là 4.391.000.000 người. Dù ở thời điểm nào đi chăng nữa thì dân 
số Châu Á cũng chiếm khoảng 61% dân số thế giới.
 Giải pháp 4: Kiểm tra 10 – 15 phút 
 Trước khoảng 2 tuần dạy tiết ôn tập thì giáo viên phải giao bài cho học 
sinh ôn tập dần ở nhà. Cuối tiết ôn tập giáo viên kiểm tra việc ôn tập bài ở nhà 
của học sinh bằng cách cho các em kiểm tra vào giấy và nộp cho giáo viên. Giáo 
viên chuẩn bị khoảng 10 đề khác nhau.
 Giải pháp 5: Tiếp tục giao câu hỏi, bài tập và các bài cần ôn cho học sinh 
về nhà để tiếp tục ôn tập
 * Riêng đối với học sinh giỏi: Việc dạy học sinh giỏi đối với bản thân tôi 
hầu như không dạy trước chương trình mà dạy song song với kiến thức trên lớp. 
Tôi sử dụng 1 số giải pháp dạy ôn tập là chủ yếu.
 + Về khả năng áp dụng của sáng kiến:Sáng kiến này có thể áp dụng dạy 
vào tiết ôn tập của môn Địa lý trong trường Trung học cơ sở, Trung học phổ 
thông,Tiểu học và từ đó có thể làm bài học kinh nghiệm tham khảo cho toàn bộ 
Giáo viên đang trực tiếp đứng lớp
 * Vận dụng các phương pháp, các kỹ năng trên tôi soạn một tiết ôn tập 
học kỳ I trong môn Địa lý 8 ở bậc THCS Máy tính
 Đề cương do giáo viên tự soạn
 Đề kiểm tra do giáo viên soạn và sưu tầm
 Xây dựng kho tư liệu, tài liệu, phục vụ giảng dạy ngay tại trường và có 
 thể phổ biến rộng rãi trong toàn huyện, toàn tỉnh và các tỉnh bạn
 đ) Về khả năng áp dụng của sáng: Sáng kiến này có thể áp dụng dạy vào 
 tiết ôn tập của môn Địa lý trong trường Trung học cơ sở, Trung học phổ 
 thông,Tiểu học và từ đó có thể làm bài học kinh nghiệm tham khảo cho toàn bộ 
 Giáo viên đang trực tiếp đứng lớp.
 Số Tên tổ Phạm vi/Lĩnh vực
 Địa chỉ
 TT chức/cá nhân áp dụng sáng kiến
 Phạm vi áp dụng tại trường 
 - Học sinh giỏi lớp 8 
 Trường THCS THCS cho đội tuyển HSG 
 trường THCS.
 1 Bình Xuyên – 8 và học sinh đại trà tổ 
 - Học sinh đại trà 
 Vĩnh Phúc. KHXH
 trường THCS.
 Lĩnh vực xã hội
Tân Phong, ngày .... tháng 01 năm 2019 ..., ngày ... tháng ... năm2019 Tân Phong, ngày 21 tháng 01 năm 2019
 Hiệu trưởng CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG Tác giả sáng kiến
 SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN
 (Ký tên, đóng dấu) (Ký, ghi rõ họ tên)
 (Ký tên, đóng dấu)