Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học môn Hình học 8

 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài:
 Để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn toán hiện nay là 
tích cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dây và phát triển khả năng tự học, 
nhằm hình thành cho học sinh tư duy, tích cực, độc lập, sáng tạo. Vì vậy người 
giáo viên phải hết sức năng động sáng tạo vận dụng hợp lí các phương pháp dạy 
học phù hợp với hoàn cảnh thực tế của lớp, của trường mình với mục tiêu khắc 
phục cách dạy truyền thống, truyền thụ một chiều dạy áp đặt, học thụ động và 
từng bước đưa học sinh vào tình huống dạy học có vấn đề phù hợp với mục tiêu 
bài dạy và phù hợp với từng nội dung bài dạy. 
 Bên cạnh đó, người giáo viên cần phải biết phát huy tính tư duy, sáng tạo 
của học sinh khá giỏi. Là người giáo viên nhiều năm công tác tôi luôn trăn trở 
làm thế nào để kết hợp hài hoà giữa các học sinh giỏi, khá, trung bình ,yếu kém. 
Điều đó nảy sinh trong tôi những trăn trở: Làm thế nào để nâng cao chất lượng bộ 
môn toán? Làm thế nào để học sinh hứng thú, say mê trong khi học? có biện pháp 
nào để tạo niềm say mê cho các em?.....Với mong muốn hiện nay của tôi là tích 
cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học, nhằm 
hình thành cho học sinh tư duy, tích cực, độc lập, sáng tạo. Vì vậy người giáo 
viên phải hết sức năng động sáng tạo vận dụng hợp lí các phương pháp dạy học 
phù hợp với hoàn cảnh thực tế của lớp, của trường mình với mục tiêu khắc phục 
cách dạy truyền thống, truyền thụ một chiều dạy áp đặt, học thụ động và từng 
bước đưa học sinh vào tình huống dạy học có vấn đề phù hợp với mục tiêu bài 
dạy và phù hợp với từng nội dung bài dạy. 
 Với định hướng dạy toán một cách thật căn bản, xác định các vấn đề trọng 
tâm cơ bản để truyền thụ cùng với các tác động dạy học tích cực, lấp dần các chỗ 
trống kiến thức, từng bước rèn cho học sinh biết tự mình làm bài và chú ý rèn kỹ 
năng tính toán, kỹ năng làm bài tập.
 Là giáo viên trực tiếp giảng dạy và tìm hiểu thực tiễn tại trường THCS 
Nguyễn Trường Tộ, tôi nhận thấy còn nhiều học sinh chưa nắm vững kiến thức 
cơ bản của môn Toán nói chung, phân môn Hình học nói riêng. Điều đó thể hiện 
qua chất lượng bộ môn vẫn còn thấp, các bài kiểm tra, bài thi chưa đạt yêu cầu 
 1 - Đọc tài liệu 
 - Phương pháp nghiên cứu sư phạm (thông qua kết quả học sinh .)
 - Phương pháp quan sát (thông qua các tiết dự giờ thao giảng).
 - Thông qua các tiết dạy thực tế trên lớp.
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Cơ sở lý luận
 Hoạt động sư phạm là một hoạt động đặc biệt vừa mang tính khoa học vừa 
mang tính nghệ thuật. Nó đòi hỏi người giáo viên một năng lực sư phạm vững 
vàng, một phương pháp giảng dạy phù hợp theo hướng tích cực giúp học sinh chủ 
động chiếm lĩnh kiến thức. Việc tạo cho học sinh niềm hứng thú học tập phân 
môn Hình học hoàn toàn phụ thuộc vào năng lực sư phạm của người giáo viên. 
Muốn đạt điều đó, bên cạnh việc trau bồi kiến thức chuyên môn thông qua các 
hình thức khác nhau thì việc nghiên cứu để tạo cho mình một tiếng nói sư phạm 
riêng lại rất cần thiết. Điều đó giúp giáo viên có thể truyền thụ cho học sinh một 
cách nhẹ nhàng, dễ hiểu, phù hợp khả năng tiếp thu của từng đối tượng.
 Bám sát định hướng chung của ngành trong việc đổi mới phương pháp dạy 
học Toán ở trường THCS là tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, khơi 
dậy và phát triển năng lực tự học, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, 
độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ 
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm say 
mê, hứng thú học tập cho các em. Đặc biệt những năm học gần đây thì việc tạo 
hứng thú học tập cho học sinh cũng chính là tạo cho các em có niềm tin trong học 
tập, khơi dậy trong các em ý thức “ mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Đó 
chính là cơ sở để khẳng định tạo hứng thú cho học sinh học tập nói chung, phân 
môn Hình học nói riêng để học sinh có hứng thú học tập là nhiệm vụ của người 
làm công tác giảng dạy.
2. Thực trạng: 
2.1. Thuận lợi:
 Học sinh đang ở lứa tuổi hiếu động, thích tò mò, ưa khám phá và muốn mọi 
người công nhận năng lực của mình.
 3 SL % SL % SL %
 31 3 9,6 15 48,4 13 42
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp:
Tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Hình học nói chung và môn Hình học 8 
nói riêng, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn Toán.
 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.
 Từ thực trạng học tập của học sinh trường THCS Nguyễn Trường Tộ trong 
phân môn Hình học, đặc biệt là kết quả khảo sát của giáo viên bộ môn, kết quả 
của các em còn thấp nên tôi đã tiến hành áp dụng các phương pháp nhằm gây 
hứng thú cho các em trong giờ học Hình học như sau:
 Giải pháp 1. Tạo niềm tin, hình thành động cơ, gây say mê và yêu thích 
môn học.
 Như đã khẳng định học sinh THCS là lứa tuổi rất hiếu động, thích tò mò, ưa 
khám phá và muốn được mọi người công nhận năng lực của mình, không thích bị 
áp đặt, phê bình. Điều này cho thấy khi truyền thụ kiến thức giáo viên phải lựa 
chọn phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, kích thích được tính tò mò của các em để 
xuất hiện nhu cầu khám phá, từ đó các em có tâm lí để chinh phục kiến thức. 
Thường xuyên gần gũi, động viên, chỉ dẫn, kèm cặp các em, trao đổi một số kinh 
nghiệm học tập đạt hiệu quả, luôn tạo cho học sinh tâm lí thoải mái, xây dựng 
thói quen học tập tích cực, cung cấp các phương pháp học tập khoa học, khuyến 
khích các em không ngừng cố gắng vượt qua hoàn cảnh khó khăn để vươn lên và 
có niềm tin, say mê trong học tập. 
Ví dụ: Kể cho học sinh nghe về những tấm gương học giỏi vượt khó tiêu biểu
 Giải pháp 2. Củng cố vững chắc kiến thức “nền”, “hỏng” của năm học 
trước.
 Để giải một bài toán hình học không chỉ đòi hỏi học sinh vận dụng kiến 
thức mới mà cần nhớ, liên kết rất nhiều kiến thức cũ của những năm học trước, vì 
thế khi được củng cố vững chắc kiến thức “nền” là tiền đề quan trọng để kích 
thích và tạo say mê, hứng thú cho học sinh lĩnh hội những kiến thức mới. Khi dạy 
 5 A B
Khi dạy bài “Đối xứng trục” vấn đề cần giải quyết là làm thế nào để cắt được 
một hình chữ H nhanh như tờ giấy hình chữ nhật.
 H
Khi dạy bài diện tích đa giác, tôi cho học sinh cho đa giác trong thực tế, sau đó 
phân học sinh theo nhóm để thực hiện chia đa giác thành các hình có thể tính diện 
tích rồi tiến hành tính diện tích đa giác.
Khi dạy bài “ Hình thoi” tôi hỏi vì sao các thanh sắt ở cửa xếp lại dễ dàng đẩy ra 
kéo vào được? 
 Mỗi kiểu bài đều có một đặc thù riêng và phương pháp dùng hình ảnh trực 
quan rất thích hợp đối với hình học: mô hình, vật thật, tranh vẽ...là yếu tố không 
thể thiếu khi vào tiết dạy. Ngoài ra giáo viên nên tìm những vật thật trong thực tế 
để tạo sự mới lạ và thú vị cho học sinh, như dạy bài Đường thẳng song song cách 
đều tôi chỉ cho học sinh hình ảnh các song cửa sổ, các thanh rui mè ở mái nhà. 
Bài “ Diện tích đa giác” tôi yêu cầu học sinh về nhà xem diện tích nhà mình mấy 
m2......
 Vận dụng cách làm đó lớp học rất vui vẻ, học sinh tham gia xây dựng bài rất 
tích cực, đồng thời các em nhớ lâu và vận dụng làm bài tập nhanh hơn.
Trong mỗi tiết dạy tôi chủ động phân định đối tượng học sinh theo 3 cấp: khá 
giỏi, trung bình, yếu kém để giao nhiệm vụ phù hợp với từng đối tượng, từ đó lôi 
cuốn tất cả các em cùng tham gia xây dựng bài học. Câu hỏi của giáo viên cũng 
 7  là hbh là hbh
 ABCD là hình bình hành
 Giải pháp 6. Tạo hứng thú, sự hấp dẫn cho học sinh trong những tiết ôn 
tập.
 Môn Hình học sau mỗi phần hoặc chương giáo viên phải hệ thống hóa kiến 
thức trọng tâm, tạo hứng thú cho học sinh bằng cách cho những trò chơi: hệ thống 
kiến thức bằng sơ đồ họăc bảng rồi yêu cầu học sinh điền vào những ô trống. 
Việc làm này giúp học sinh nhận thấy sự liên quan giữa các phần đã học. Từ đó 
các em khắc sâu kiến thức và nhớ lâu. 
 Chẳng hạn: chương “tứ giác” giáo viên chuẩn bị sơ đồ về mối liên hệ của các tứ 
giác trên bảng phụ kết hợp với các hiệu ứng trình chiếu trên giáo án điện tử thay 
đổi theo từng hình cho các em trả lời định nghĩa, tính chất và dấu hiệu nhận biết. 
 Tuy nhiên sự hứng thú cho phân môn Hình học không chỉ tạo ra trong tiết 
học mà còn phải kích thích cho học sinh trong thời gian học ở nhà. Chính vì vậy, 
 9 dạng bài tập suy luận tổng hợp đòi hỏi học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ, hứng thú 
khám phá...nhằm củng cố lại kiến thức của phần hay chương đó.
 Khi làm được điều này nó thuận lợi rất nhiều khi giao và hướng dẫn bài tập 
về nhà cho các em, từ đó các em có thể làm các bài tập tương tự thuận lợi hơn.
 Giải pháp 8. Tạo hứng thú cho học sinh khi vẽ hình.
 Khả năng vẽ hình không phải học sinh nào cũng có, trong khi học phân 
môn Hình học một yếu tố quan trọng là phải biết vẽ hình. Thế nhưng vẽ ra sao? 
Yếu tố nào trước, yếu tố nào sau? Ký hiệu như thế nào? Cần những dụng cụ 
nào?... Điều này học sinh cần có một quá trình rèn luyện lâu dài dưới sự chỉ dẫn 
của giáo viên ngay từ khi các em làm quen kiến thức mới. Khi vẽ cần xác định 
cho học sinh vừa đọc vừa vẽ, cần bổ sung các yếu tố phụ và biết biểu diễn các 
ngôn ngữ sang kí hiệu hình học.
 Để thực hiện những điều đó giáo viên phải lựa chọn cách vẽ để hướng dẫn 
học sinh vẽ hình. Cụ thể:
 Rèn cho học sinh có thói quen kí hiệu trên hình vẽ các trường hợp: điểm, 
các đoạn thẳng bằng nhau, các góc bằng nhau, các trường hợp vuông góc, bổ 
sung các yếu tố phụ trên hình....
 Hướng dẫn học sinh cách sử dụng các dụng cụ: 
 + Êke: vẽ góc vuông, hai đường thẳng song song....
 + Compa: vẽ đường tròn, cung tròn, hai đoạn thẳng bằng nhau..
 + Thước thẳng: vẽ đường thẳng...
 Một yếu tố gây nhiều hứng thú nhất khi học hình đó là sử dụng phấn màu 
khi trình bày hình vẽ trên bảng giáo viên nên sử dụng phấn màu hợp lí ở các điểm 
đặc biệt, đường đặc biệt giúp học sinh dễ phát hiện kiến thức từ vẽ hình.
 Ở một số tiết giáo viên nên sử dụng phần mềm PowerPoint trình chiếu các bước 
vẽ hình cho học sinh quan sát.
 Ví dụ: Vẽ hình thoi là tứ giác có bốn cạnh bằng nhau. Do vậy khi tôi yêu cầu 
nêu cách vẽ hình thoi thì học sinh đã phát hiện có thể dùng Compa để vẽ bốn 
cung tròn có bán kính bằng nhau, giao điểm của bốn cung tròn đó chính là bốn 
đỉnh của hình thoi. Tôi đã chuẩn bị các bước dựng hình thoi và đặt toàn bộ phần 
dựng hình ở chế độ tự động ( Automatic) cứ 1 giây thì hiện 1 dối tượng.
 11 4. Kết quả khảo nghiệm
 Trong quá trình giảng dạy học kỳ I vừa qua khi áp dụng kinh nghiệm của mình 
để soạn giảng và vận dụng vào thực tế tôi nhận thấy có sự thay đổi đáng mừng:
 - Học sinh đã có thái độ học tập tích cực, thích thú hơn trong tiết học, chủ 
động nêu lên những thắc mắc, khó khăn về bộ môn với giáo viên, các em hưởng 
ứng rất nhiệt tình. Bên cạnh đó bài tập giao về nhà đã được các em làm một cách 
nghiêm túc, tự giác học bài và nắm được kiến thức cơ bản sau khi học xong mỗi 
bài.
 - Phần lớn các bài kiểm tra đã được nâng lên, các em vẽ hình đúng, xác định 
hướng đi bài toán, số học sinh chứng minh lôgíc và chặt chẽ được tăng lên.
 - Từ những bài học đa số các em đều vận dụng vào thực tiễn các kiến thức 
như: đo đạc, cắt hình, xác định tính đối xứng của vật thể....
Cuối học kỳ I điều tra hứng thú học môn Hình học ủa lớp 8A1 cho kết quả là: 
 Số HS có hứng thú Số HS không có hứng thú
 Tổng số HS
 SL % SL %
 31 20 64,5 11 35,5
 13