Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phục vụ bạn đọc trong thời đại phát triển CNTT

 PHẦN MỞ ĐẦU
 I. Bối cảnh đề tài
 1.1 Vai trò của sách và tầm quan trọng của thư viện.
 Theo từ điển tiếng việt do trung tâm từ điển ngôn ngữ xuất bản thư viện đã 
được định nghĩa: “Thư viện là nơi tàng trữ, giữ dìn sách, báo, tài liệu và tổ chức 
cho bạn đọc sử dụng”. Như vậy thư viện ngoài chức năng tàng trữ bảo quản thì 
thư viện là một địa chỉ tin cậy cho bạn đọc tìm kiếm thông tin. Ở đó tàng trữ 
nhiều loại tài liệu khác nhau tùy theo đặc trưng của từng thư viện mà bổ sung 
các loại tài liệu cho phù hợp. Đối với thư viện trường học là một thư viện 
chuyên ngành nên các tài liệu ở đây luôn đáp ứng kịp thời để phục vụ cho nhu 
cầu của đối tượng đọc giả là giáo viên, nhân viên và học sinh trường. Các loại 
tài liệu như sách giáo khoa, sách bài tập, sách nghiệp vụ, cùng các loại báo, tạp 
chíđể giáo viên, học sinh học tập, nghiên cứu, nâng cao chất lượng dạy và học 
trong nhà trường.
 Thư viện là nơi tuyên truyền các văn bản quy phạm về chủ trương, đường 
lối, chính sách của Đảng pháp luật của nhà nước. Xây dựng thế giới quan khoa 
học, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh. Tuy không phải là nơi sản xuất ra 
của cải vật chất cho nhà trường nói riêng cũng như xã hội nói chung nhưng thư 
viện lại thúc đẩy sự phát triển của nhà trường và xã hội.
 Với những vai trò quan trọng như vậy của thư viện trường học nên nhà 
nước ta đã có nhiều quan tâm bằng một số văn bản quy phạm pháp luật như QĐ 
số 57/CT ngày 12/8/1981 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về phương pháp 
phân phối sách giáo khoa ; Thông tư 30/TT-LB ngày 26/7/1990 của Liên Bộ tài 
chính và Bộ Giáo dục về hướng quản lý vốn sự nghiệp đầu tư cho giáo dục phổ 
thông; Quyết định quy chế tổ chức và hoạt động trường phổ thông; Quyết định 
số 01/2003/QĐ- BGD- ĐT ngày 02/01/2003 của Bộ giáo dục và Đào tạo về việc 
ban hành quy định tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông Trong việc phát triển 
thư viện về đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất, thiết bị và tài liệu trong thư viện.
 1.2 Tình hình sử dụng sách.
 a. Khảo sát nhu cầu đọc sách báo tài liệu tại thư viện của học sinh.
 Bản thân tôi đã làm phiếu khảo sát nhu cầu đọc sách tại thư viện ở học 
sinh lớp 8 bằng cách phát phiếu ĂngKét (Phụ Lục 1) và kết quả thu được như 
sau:
 26% Thường xuyên tới thư viện
 37% Thỉnh thoảng tới thư viện
 27% Ít tới thư viện.
 20% Không tới.
 Nguyên nhân: - Bạn đọc thường vào mạng để tra cứu thông tin khi cần, 
hoặc dành thời gian để lướt Facebook, chơi gameCùng với sự phát triển của 
 1 dụng vào công tác phục vụ bạn đọc và hôm nay xin được mạnh dạn đưa ra ý 
kiến chủ quan mà bản thân đã áp dụng cho thư viện trường THCS nơi tôi làm 
việc : “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phục vụ bạn đọc 
trong thời đại phát triển CNTT”. 
 III.Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
 Đề tài áp dụng ở các thư viện trường THCS với đầy đủ thiết bị ứng dụng 
công nghệ thông tin như máy tính cho cán bộ thư viện làm viêc, máy tính cho 
bạn đọc có kết nối Internet để bạn đọc tra cứu thông tin.
 IV. Mục đích nghiên cứu
 Nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ bạn đọc trong thời đại phát triển CNTT. 
Một bước đổi mới trong hình thức phục vụ bạn đọc nhằm, rút ngắn thời gian tìm 
kiếm tài liệu cho bạn đọc. Đưa thông tin đến gần hơn với bạn đọc. Đặc biệt khi 
dich Covid-19 đang diễn biết phức tạp thì việc giới thiệu sách trực tuyến là rất 
cần thiết.
 V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
 Đổi mới hình thức phục vụ để nâng cao hiệu quả phục vụ bạn đọc. Ngoài 
việc phục vụ bằng hình thức truyền thống như giới thiệu sách trực tiếp, tập trung 
tại giờ chào cờ hay chương trình phát thanh măng non thì cần kết hợp thêm 
phương pháp giới thiệu sách trực tuyến trên Webside của trường đồng thời đổi 
mới trong nghiệp vụ viết bài giới thiệu sách để bạn đọc không cần đến thư viện 
cũng có thể tìm kiếm được các tài liệu phù hợp với nhu cầu.
 PHẦN NỘI DUNG
 I. Cơ sở lý luận.
 1.1 Vai trò của bạn đọc đối với thư viện.
 Năm 1970 tổ chức văn hóa – khoa học- giáo dục của Liên hợp Quốc 
(UNESCO) đã định nghĩa về thư viện như sau: “ Thư viện không phụ thuộc vào 
tên gọi của nó là bất cứ bộ sưu tập có tên gọi của sách, ấn phẩm định kì hoặc các 
dạng tài liệu khác kể cả đồ họa, các thiết bị nghe nhìn, nhân viên phục vụ có 
trách nhiệm tổ chức cho bạn đọc sử dụng các tài liệu đó nhằm mục đích thông 
tin nghiên cứu khoa học, giáo dục hoặc giải trí” Với định nghĩa này của 
UNESCO đã nêu lên được đầy đủ bản chất của thư viện trong đó yêu tố cấu 
thành của thư viện đó là vốn tài liệu, cán bộ thư viện, bạn đọc và cơ sở vật chất. 
Như vậy có thể nói rằng các yếu tố trên có mối quan hệ gắn kết với nhau, tác 
động và hỗ trợ lẫn nhau để thư viện thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình 
và yếu tố bạn đọc là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng: “Bạn đọc là 
một bộ phận không thể thiếu trong các yếu tố tạo thành thư viện. Vốn tài liệu chỉ 
thực sự phát huy được giá trị khi nó được bạn đọc sử dụng. Phục vụ bạn đọc là 
mục tiêu cuối cùng của bất kì một thư viện nào. Mọi khâu công tác quản lý thư 
viện, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ thư viện, tăng cường đầu tư cơ 
 3 Phục vụ bạn đọc có vai trò quan trọng đặc biệt. Bằng nhiều biện pháp khác 
nhau, phục vụ bạn đọc giúp cho việc vận hành vốn tài liệu thư viện một cách 
hiệu quả nhất. Dù kho tài liệu này có quý đến đâu mà không có người sử dụng 
thì kho tài liệu đó cũng sẽ không có giá trị.
 Phục vụ bạn đọc giúp bạn đọc thỏa mãn được nhu cầu đọc của mình. Đọc 
sách là quá trình sáng tạo gồm quá trình tiếp thu, so sánh, ứng dụng những gì đã 
đọc trong cuộc sống. 
 Đây cũng là thước đo đánh giá hiệu quả của thư viện. Thư viện càng phục vụ 
nhiều bạn đọc thì vai trò, tác dụng của nó càng lớn.
 - Trong thời đại ngày nay thông tin có mặt khắp mọi nơi như thông tin 
KHCN, kinh doanh, thông tin về các sự vật hiện tượngnhưng thông tin chỉ có 
giá trị và ý nghĩa khi được truyền đi phổ biến và sử dụng. Bản chất của thông tin 
nằm trong sự giao lưu của nó. Hình thức biểu diễn thông tin là những kí hiệu, 
dấu hiệu, hình ảnh, âm thanh là hữu hạn nhưng nội dung của thông tin là vô 
hạn và cần được sàng lọc, kiểm chứng trước khi đưa ra phục vụ bạn đọc.
 1.4 Vai trò của CNTT trong công tác phục vụ bạn đọc.
 Việc ứng dụng CNTT trong công tác phục vụ bạn đọc nhằm nâng cao
năng suất hoạt động của thư viện nhờ vào tính hỗ trợ tích cực, đa dạng hoá sản 
phẩm, dịch vụ thư viện - thông tin; mở rộng khả năng chia sẻ nguồn tài nguyên 
thông tin và nâng cao vai trò, vị trí của thư viện, những thay đổi hay cải tiến 
trong thư viện đều phải nhằm vào mục đích phục vụ bạn đọc, nhu cầu và sự 
thuận lợi cho bạn đọc. Đồng thời đẩy mạnh, hỗ trợ bạn đọc trong việc tiếp cận, 
sử dụng thông tin và tăng khả năng đáp ứng những nhu cầu rất khác nhau của 
từng nhóm đối tượng bạn đọc trong trường học
 II. Cơ sở thực tiển
 2.1 Cơ sở vật chất.
 - Thư viện trường THCS tôi đang làm việc là một thư viện được Sở giáo 
dục công nhận “Thư viện Tiên tiến” với vốn tài liệu vô cùng phong phú, có đầy 
đủ tủ, giá sách, máy tính nối mạng Internet cho cán bộ thư viện làm việc và máy 
tính để bạn đọc tra cứu tìm tin. (phụ lục 2).
 - Vốn tài liệu trong thư viện rất phong phú, phù hợp với lứa tuổi học sinh 
THCS. Số lượng sách tăng lên hằng năm. Riêng năm học 2019-2020 số lượng 
tài liệu gần 5000 cuốn gồm các loại sách tham khảo, sách thiếu nhi, sách sách 
giáo khoa, sách nghiệp vụvà nhiều loại báo.
 5 sách đến mọi đối tượng đọc nâng cao chất lượng toàn diện, chất lượng giảng dạy 
của giáo viên nhằm mở rộng kiến thức. Hình thức thói quen tự học, tự nghiên 
cứu, đồng thời góp phần phổ biến rộng rãi tới đọc giả tư tưởng, chính sách, 
đường lối của Đảng, nhà nước. Xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh trong nhà 
trường.
 III. Nội dung tiến hành.
 Để công tác phục vụ bạn đọc được hiệu quả hơn trong thời đại phát triển 
của CNTT. Cán bộ thư viện cần tiếp cận và đổi mới hình thức phục vụ phù hợp 
với xu thế, phù hợp với nhu cầu bạn đọc. Bản thân tôi xin nêu ra một số biện 
pháp mà tôi đã vận dụng trong thời gian qua để phát triển công tác phục vụ bạn 
đọc đặc biệt trong thời gian nghỉ dich Covid- 19 thì việc vận dụng phương pháp 
này để đưa thông tin đến bạn đọc là rất cần thiết.
 3.1 Biện pháp thứ nhất: Cán bộ thư viên cần phải lập các kế hoạch bổ 
sung các trang thiết bị hiện đại để phục vụ bạn đọc.
 Trước thực trạng với những thuận lợi khó khăn trong công tác phục vụ 
bạn đọc thì để phát huy được tối đa hiệu quả cán bộ thư viện cần lập kế hoạch 
hoạt động thư viện một cách khoa học phù hợp với tình hình phát triển của xã 
hội. Không chỉ lập kế hoạch bổ sung các tài liệu mới mà còn lập kế hoạch để xin 
Ban giám hiệu nhà trường bổ sung thêm các trang thiết bị cần thiết để biến thư 
viện không chỉ là nơi tàng trử sách, báo, tài liệu mà phải trở thành một trung tâm 
thông tin cho bạn đọc tra cứu tin bằng các thiết bị hiện đại (Phụ lục 4). Trước 
nhu cầu phát triển của CNTT thì việc bổ sung máy tinh để cho bạn đọc có thể tra 
cứu tài liệu trực tuyến; bổ sung ti vi giúp cho cán bộ thư viện có thể truyền tải 
thông tin về sách báo tài liệu bằng hình ảnh
 Việc bổ sung các thiết bị này nhằm phối hợp với các tổ chức, đoàn thể và 
giáo viên phục vụ một số hoạt động thiết thực cho bạn đọc như việc phối hợp 
với giáo viên dạy văn để làm một chuyên đề bàn về vấn đề đọc sách tại thư viện; 
hay tổ chức các hoạt động, các tiết học, tiết đọc tại thư viện nhằm khơi dậy tinh 
thần ham học ham đọc sách trong học sinh (Phụ lục 5).
 Cán bộ thư viện trong thời đại mới là không chỉ phục vụ bạn đọc theo 
kiểu truyền thống mà cần phải đổi mới sáng tạo trong công tác phục vụ nhằm 
khơi dậy nguồn sống cho thư viện. 
 3.2 Biện pháp thứ 2: Vận dụng trang thông tin điện tử Webside của 
trường để đăng tải hoạt động và các bài giới thiệu sách.
 - Hiện nay việc truy cập vào webside của trường để tìm hiểu cập nhật 
thông tin là việc diễn ra trường xuyên của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học 
sinh trường. Vì vậy đây là địa chỉ tin cậy để cán bộ thư viện có thể phát huy khả 
năng phục vụ bạn đọc của mình một cách hiệu quả. 
 7 bạn đọc trong thời đại phát triển công nghệ thông tin” như trên. Đến nay thư 
viện trường đã thu hút được hơn 90% học sinh đến thư viện trường mượn tài 
liệu. 100% giáo viên tham gia mượn tài liệu. Số lượng lượt bạn đọc mượn tài 
liệu đông. Số liệu cụ thể các năm như sau:
 TT Năm học Giáo viên Học sinh
 1 2015-2016 411 4077
 2 2016-2017 423 5098
 3 2017-2018 564 5028
 4 2018-2019 589 5202
 Bảng thống kê số lượt bạn đọc tại thư viện 
 trường
 6000
 5000
 4000
 3000
 2000
 1000
 0
 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019
 Bảng thống kê số lượt bạn đọc tại thư viên Giáo viên
 Bảng thống kê số lượt bạn đọc tại thư viên Học sinh
 Qua sơ đồ biểu diễn ta thấy lượt bạn đọc mượn tài liệu ngày càng tăng 
lên. Và để đáp ứng cho nhu cầu đọc sách của mình thì cán bộ giáo viên trong 
trường luôn quan tâm đến việc đăng kí các loại tài liệu để nhà trường mua bổ 
sung (phụ lục 5). Để kịp thời cập nhật các kiến thức mới, luôn tìm đọc các tài 
liệu mới được bổ sung, giới thiệu trên trang Webside của trường để tham khảo 
và vận dụng vào bài dạy. 
 Thư viện trường học một yếu tố quan trọng góp phần vào nâng cao chất 
lượng giáo dục của nhà trường, công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng đạo 
đứccủa học sinh, trong những năm qua. Trường có nhiều giáo viên giỏi, học 
sinh giỏi.
 Mỗi trang sách tờ báo của thư viện trường theo thời gian cũng đã góp 
phần không nhỏ vào việc hình thành nhân cách tốt đẹp của con người, cũng từ
những trang sách tờ báo để đi xây dựng quê hương đất nước đẹp giàu.
 9