Sáng kiến kinh nghiệm Giải tỏa căng thẳng và hạn chế trầm cảm ở học sinh THCS

 ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN VỤ BẢN 
 TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN GÔI 
HỒ SƠ SÁNG KIẾN 
 Giải tỏa căng thẳng và hạn chế trầm cảm 
 ở học sinh THCS 
Tác giả: Trần Thị Hồng Hà 
Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Ngữ Văn 
Chức vụ: Giáo viên 
Đồng tác giả: Nguyễn Thị Thục Quyên 
Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Sư phạm Ngữ Văn 
Chức vụ: Giáo viên 
Đồng tác giả: Doãn Thị Thắm 
Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Ngữ Văn 
Chức vụ: Giáo viên 
 Nơi công tác: Trường THCS Thị trấn Gôi 
 Vụ Bản, ngày 12 tháng 9 năm 2023 
 3 
 - Giúp đỡ học sinh vượt qua những căng thẳng, giảm nguy cơ trầm cảm là 
nhiệm vụ rất quan trọng của gia đình, nhà trường và xã hội. Đây không chỉ là 
nhiệm vụ trong một năm học, một cấp học mà là thiên chức đối với một đời 
người – một thế hệ. 
 - Qua các phương pháp giáo dục cụ thể giúp các em cân bằng lại cảm xúc 
đối với thiên nhiên, con người xung quanh. 
 - Trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong quá trình giáo dục cùng các đồng 
nghiệp để tìm ra các giải pháp thiết thực giúp giải tỏa căng thẳng và hạn chế 
trầm cảm ở học sinh đồng thời kết hợp giáo dục đạo đức cho học sinh để các em 
có đời sống tâm hồn trong sáng, giàu lòng nhân ái, biết vươn tới “Chân- thiện- 
mỹ” trong cuộc sống. 
 * Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến 
 - Giáo viên pháp học tập năng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, nắm 
chắc về các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực theo định hướng phát triển 
năng lực phẩm chất của học sinh; 
 - Có sự phối hợp kết hợp chặt chẽ giữa các yếu tố: 
 Về phía nhà trường: Phải xây dựng một kế hoạch giảng dạy, học tập khoa 
học, phải kết hợp các phương pháp giảng dạy tích cực khơi dậy đam mê học tập 
của học sinh, thay vì phải tạo áp lực và sự bắt buộc như hiện nay. Nhà trường 
cũng phải có trách nhiệm trong việc tư vấn tâm lí cho phụ huynh và học sinh. 
 Về phía gia đình: Các bậc cha mẹ cần xem xét nghiêm túc việc giáo dục, 
rèn kĩ năng sống cho trẻ cũng là trách nhiệm của chính mình. Phải tự tìm hiểu 
thêm kiến thức giáo dục con trẻ, hợp tác chặt chẽ với nhà trường cùng nuôi dạy 
con khôn lớn, trưởng thành. 
 Về phía học sinh: Phải biết phân bổ thông minh thời gian học tập, nghỉ 
ngơi, thời gian vui chơi, giải trí,... tránh sự căng thẳng – trầm cảm trong học tập, 
giữ được sự cân bằng cho cuộc sống để phát triển và hoàn thiện nhân cách. 
 Gia đình, nhà trường và xã hội đều phải có trách nhiệm trong việc giảm 
thiểu những nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sức khoẻ, tinh thần của học sinh. 
Bảo đảm môi trường an toàn, lành mạnh, thân thiện cho các em - những chủ 
nhân tương lai đất nước, giúp các em phát triển đúng đắn về thể chất, tinh thần 
và cả nhân cách. 
 * Đánh giá lợi ích thu được: 
 - Về chất lượng giảng dạy: Sau khi áp dụng cá phương pháp sáng kiến 
vào thực tế giáo dục đã giúp học sinh vượt qua hội chứng căng thẳng, trầm cảm 
ở lứa tuổi học sinh THCS. Các em học sinh đã biết vận dụng các phương pháp, 
kĩ năng một cách hợp lý trong sinh hoạt và học tập hàng ngày. Bản thân học sinh 
tránh được tình trạng uể oải, buồn ngủ trong học tập, cảm thấy hứng thú, tự tin 
hơn trong cuộc sống. Giáo viên nhận thấychát lượng học tập của các em ngày 
 5 
 THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 
1. Tên sáng kiến: “Giải tỏa căng thẳng và hạn chế trầm cảm ở học sinh THCS”. 
2. Lĩnh vực (mã)/ cấp học: Khác(30)/ THCS. 
3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ tháng 4 năm 2022 đến tháng 3 năm 2023. 
4. Tác giả: 
 Họ và tên: Trần Thị Hồng Hà 
 Năm sinh:1960 
 Nơi thường trú: Thôn Phú Thứ, xã Tam Thanh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam 
Định. 
 Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Ngữ văn 
 Chức vụ công tác: Phó hiệu trưởng Trường THCS Thị trấn Gôi. 
 Nơi làm việc: Trường THCS Thị trấn Gôi, huyện Vụ bản, tỉnh Nam Định. 
 Địa chỉ liên hệ: Thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 
 Điện thoại: 0835898069 
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 35% 
5. Đồng tác giả: 
 Họ và tên: Nguyễn Thị Thục Quyên 
 Năm sinh:1969 
 Nơi thường trú: Tổ dân phố Lương Thế Vinh, thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, 
tỉnh Nam Định. 
 Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Sư phạm Ngữ văn 
 Chức vụ công tác: Tổ trưởng tổ KHXH. 
 Nơi làm việc: Trường THCS Thị trấn Gôi, huyện Vụ bản, tỉnh Nam Định. 
 Địa chỉ liên hệ: Thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 
 Điện thoại: 0775210164 
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 35% 
 Họ và tên: Doãn Thị Thắm 
 Năm sinh:1989 
 Nơi thường trú: Tổ dân phố Đông Côi Sơn, thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh 
Nam Định. 
 Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Ngữ văn 
 Chức vụ công tác: Giáo viên tổ KHXH. 
 Nơi làm việc: Trường THCS Thị trấn Gôi, huyện Vụ bản, tỉnh Nam Định. 
 Địa chỉ liên hệ: Thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 
 Điện thoại: 0362196100 
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 30% 
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến: 
 Tên đơn vị: Trường THCS Thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định 
 Địa chỉ: Thị trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. 
 Điện thoại: 02283820694 
 7 
ích nhằm mang lại sức khỏe cho bản thân, cho cộng đồng, giúp con người thích 
ứng với điều kiện sống tốt hơn. 
 Qua nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm chúng tôi nhận thấy 
tình trạng học sinh THCS, đặc biệt là đối với học sinh hai khối lớp 8,9 có những 
dấu hiệu, biểu hiện mắc phải hội chứng trầm cảm. Nhưng tự bản thân các em lại 
không thể nhận thấy hoặc không có kĩ năng, phương pháp nào để vượt qua được 
hội chứng này. 
 Thực tế tại trường THCS Thị trấn Gôi chúng tôi. Sau khi bị nhiễm covid-19 
và có thời gian học online, em Trần Thị Anh Thư (học sinh lớp 9B) có dấu hiệu 
trầm cảm. Được thầy cô giáo quan tâm chia sẻ, em đã mạnh dạn nói lên vấn đề 
của mình. ''Từ hồi em bị covid-19 xong em cảm thấy trong người lúc nào cũng 
khó chịu và em cảm thấy em khó gần mọi người hơn. Em mong trường sẽ tạo ra 
nhiều hoạt động tư vấn về tâm lý sức khỏe để các bạn cũng như em được chia sẻ 
và nói chuyện nhiều hơn nữa''. 
 Một trường hợp khác tương tự, cũng sau thời gian nghỉ học online ở nhà áp 
lực, thiếu sự kiểm soát của gia đình, nhà trường, bị bạo lực online từ bạn bè đã 
khiến bạn học sinh trầm cảm, muốn bỏ học. Gia đình đã kết hợp kịp thời cùng 
nhà trường và thật may mắn, bạn học sinh đó đã sớm hòa nhập lại ngay. Thậm 
chí còn vươn lên học tốt và đậu kì thi vào THPT với số điểm cao. 
 Đây chỉ là 2 trong số những học sinh có vấn đề về tâm lý hoặc dấu hiệu trầm 
cảm mà Ban giám hiệu nhà trường, các thầy cô giáo đã hỗ trợ kịp thời giúp các 
bạn giải quyết vấn đề mình gặp phải. 
 Tuy nhiên, khi rơi vào tình trạng cô lập, ít ai cảm nhận được dấu hiệu của 
chúng. Thật khó để biết cách đối phó với trầm cảm, đặc biệt là khi nó kéo dài 
suốt một khoảng thời gian. Nên không phải ai cũng có sự nhận thức đúng đắn về 
vấn đề này. Sự hiểu biết không đầy đủ về trầm cảm cũng có nguy cơ tăng mạnh 
đối với những học sinh có dấu hiệu hoặc nguy cơ mắc trầm cảm từ trước đó. 
Học sinh có dấu hiệu trầm cảm nhưng không có hiểu biết về cách tự mình giải 
quyết hay cố tình lảng tránh đều có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Vì 
vậy, chúng tôi quyết định nghiên cứu đề tài này nhằm đưa ra một số giải pháp 
giúp học sinh THCS thoát khỏi cái bóng của trầm cảm. Với những lý do trên 
chúng tôi mạnh dạn đưa ra đề tài: “Giải tỏa căng thẳng và hạn chế trầm cảm ở 
học sinh THCS” nhằm trang bị cho các em học sinh những kiến thức, giải pháp, 
 9 
 Với “trầm cảm”. ở tuổi thanh thiếu niên, có thể nói “trầm cảm”. đồng 
nghĩa với “tuổi thanh thiếu niên”. Tuổi trẻ này rất dễ bị “trầm cảm”. với nhiều 
nguyên nhân, mà nguyên nhân chủ yếu là do chính bản chất của lứa tuổi thanh 
thiếu niên. Tuy nhiên, xét về các yếu tố gây “trầm cảm”., có thể khái quát những 
nguyên nhân như sau: 
 - Các yếu tố thể chất: Học sinh THCS là những lứa tuổi từ 11 đến 15 
đang học từ lớp 6 đến lớp 9. Đây là thời kì phức tạp và quan trọng trong quá 
trình phát triển của mỗi cá nhân, là thời kì chuyển từ tuổi thơ sang tuổi trưởng 
thành. Tuổi dậy thì thường kèm theo những thay đổi cả về thể chất lẫn tâm sinh 
lý của học sinh; sự lo lắng về những thay đổi của cơ thể trong quá trình phát 
triển; những thay đổi trong tâm tư, tình cảm như: để ý tới bản thân, để ý đến các 
bạn khác giới tâm lý thay đổi của quá trình chuyển từ tuổi nhi đồng sang tuổi 
thiếu niên hoặc thiếu niên sang tuổi thanh niên với ý muốn thể hiện cái tôi mạnh 
mẽ, dễ dẫn đến tâm lý chống đối, cự cãi với các mối quan hệ xung quanh 
 Sự phát triển không cân đối giữa chiều cao và trọng lượng, giữa xương 
ống tay, ống chân, xương ngón tay, ngón chân đã dẫn đến sự thiếu cân đối. Các 
em rất lóng ngóng, vụng về, không khéo léo khi làm việc, thiếu thận trọng, hay 
làm đổ vỡ Sự phát triển về mặt sinh lí cũng như sự biến đổi căn bản về mặt cơ 
thể, với nét đặc trưng lớn nhất là sự phát dục đã dẫn đến nhiều biến đổi về mặt 
tâm lí. 
 - Môi trường bên ngoài: do thời tiết, tiếng ồn, giao thông, bụi và sự ô 
nhiễm môi trường (những nước có nền công nghiệp phát triển “trầm cảm” 
thường chiếm tỷ lệ cao hơn). 
 - Những căng thẳng từ xã hội và gia đinh: Thời hạn của công việc phải 
hoàn thành gấp, yêu cầu học tập, các mối quan hệ bạn bè, gia đìnhthường 
mâu thuẫn, yêu cầu về thời gian và sự tập trung sức lực vào công việc, yêu cầu 
phải thông cảm và hiểu biết, tôn trong lẫn nhau, nếu không được đáp ứng 
 - Áp lực về học hành, thành tích: chương trình học hiện nay khá nặng so 
với khả năng của các em, vì thế để có kết quả tốt dưới những áp lực về thành 
tích, bên cạnh việc học chính khóa ở trường, ở nhà các em còn học thêm, học 
 11 
 Trong thực tế, có thể xác định những ảnh hưởng của “trầm cảm” đến học 
tập của học sinh THCS. 
a. Ảnh hưởng của “trầm cảm” đến con người: 
 “Trầm cảm” là một hiện tượng thường gặp trong cuộc sống hiện 
đại. “trầm cảm” là căn bệnh của thời đại mà xuất phát của nó chủ yếu là từ môi 
trường, từ điều kiện, cách thức sinh hoạt và tổ chức cuộc sống của con người. 
Nó được hiểu như là những điều khó chịu và áp lực cho các cá nhân. Đối với 
học sinh – sinh viên, “trầm cảm” thường xảy do những nguyên nhân về sự thay 
đổi và phát triển, áp lực học tập, thành tích, sự thiếu tự tin, hay những suy nghĩ 
nhiều về kinh tế, tình cảm; bên cạnh đó còn có nguyên nhân về chế độ dinh 
dưỡng “trầm cảm” có nhiều mức độ khác nhau, sự ảnh hưởng của nó cũng 
biểu hiện vô cùng phong phú. Mặc dù rất hiếm khi “trầm cảm” gây chết người 
một cách trực tiếp. Nhưng hậu quả của nó gây ra vô cùng to lớn, nó có thể phá 
vỡ sự cân bằng cơ thể, dẫn đến những biến loạn về tâm lí, sinh lí, sinh hóa của 
cơ thể gây nên nhiều căn bệnh dai dẳng và nguy hiểm như đường máu, bệnh tim 
mạch, rối loạn tiêu hóa. ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động và chất lượng 
cuộc sống con người. 
 Cuộc sống luôn luôn biến động, “trầm cảm” luôn luôn tồn tại trong đời 
sống hằng ngày, trong suốt quá trình phát triển nhân cách mỗi cá thể. Cuộc sống 
văn minh, xã hội càng phát triển thì con người có thể càng gặp nhiều “trầm cảm” 
hơn. Do đó, việc hiểu biết về “trầm cảm” và những ảnh hưởng của nó đối với 
sức khỏe con người cũng như các biện pháp phòng ngừa “trầm cảm” để có thể 
sống chung với “trầm cảm” là việc làm cần thiết và hữu ích nhằm mang lại sức 
khỏe cho bản thân, cho cộng đồng, giúp con người thích ứng với điều kiện sống 
tốt hơn. 
b. Các yếu tố ảnh hưởng đến “trầm cảm”. trong học tập của học sinh: 
 - Các yếu tố khách quan – môi trường tâm lí - xã hội: 
 Trong thời đại thông tin bùng nổ, kiến thức được cập nhật nhanh chóng, 
hiện đại. Những phát minh khoa học tiên tiến không phải chờ đến khi đưa vào 
sách học sinh mới biết mà nó đến với các em hằng ngày thông qua mạng xã hội,