Báo cáo Sáng kiến Tích hợp liên môn dạy đọc hiểu văn bản Nhật dụng "Ôn dịch thuốc lá"

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN VỤ BẢN
 TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 TÍCH HỢP LIÊN MÔN 
DẠY ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN NHẬT DỤNG
 ÔN DỊCH THUỐC LÁ
 Tác giả: Phạm Thị Trúc
 Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Văn - GDCD
 Chức vụ: Giáo viên
 Nơi công tác: Trường THCS Quang Trung
 Năm học 2017-2018 I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến: 
 Môn Ngữ văn được coi là môn học công cụ, môn học bắt buộc hướng tới việc hình 
thành và phát triển các năng lực đọc, viết, tiếp nhận và xử lí thông tin, năng lực cảm thụ 
thẩm mĩ, năng lực trình bày. Để phát huy vai trò công cụ của môn học, một trong những 
điểm nhấn quan trọng khi vận dụng các phương pháp dạy học bộ môn là cần có quan 
niệm mới hơn về việc dạy đọc hiểu trong môn học Ngữ văn.
 Dạy đọc- hiểu là một trong những nội dung cơ bản của đổi mới phương pháp dạy 
học Ngữ văn trong việc tiếp nhận văn bản. Nếu như trước đây, coi phân tích tác phẩm 
hay giảng văn là một phương pháp đặc thù của dạy văn thì hiện nay đã có những thay đổi 
trong cách tiếp cận vấn đề này. Cách dạy đọc hiểu không nhằm truyền thụ một chiều cho 
học sinh những cảm nhận của giáo viên về văn bản đã được học mà hướng đến cung cấp 
cho học sinh cách đọc, cách tiếp cận khám phá những vấn đề nội dung và nghệ thuật của 
văn bản, từ đó hình thành cho học sinh năng lực tự đọc một cách tích cực chủ động. Mặt 
khác rèn năng lực đọc hiểu của học sinh còn là sự tích hợp những kiến thức và kĩ năng 
của các phân môn cũng như toàn bộ kĩ năng và kinh nghiệm sống của học sinh. 
 Xuất phát từ những lí do trên, trong năm học 2017– 2018 , khi được phân công 
dạy lớp 8B tôi quyết định chọn đề tài Tích hợp liên môn dạy đọc – hiểu văn bản nhật 
dụng. Tôi mong muốn qua bài học, học sinh sẽ có kĩ năng tích hợp liên môn Tiếng Anh, 
Hóa, Sinh, Mĩ Thuật, GDCD, kiến thức thực tiễn đời sống trong việc tìm hiểu một văn 
bản nhật dụng cụ thể.
II. Mô tả giải pháp 
 1.Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến 
 Hiện nay học sinh có xu hướng xem nhẹ học những môn xã hội nói chung, môn 
 Ngữ văn nói riêng. Vì thế mà chất lượng học văn ngày càng giảm sút. Học sinh không 
 say mê, yêu thích môn học mà say mê vào những môn mang xu hướng thời cuộc như 
 tiếng Anh,Tin học, âm nhạc, toán.... vì vậy đòi hỏi người giáo viên Ngữ văn phải tạo 
 được giờ học sôi nỗi thu hút học sinh thích học văn. Điều này yêu cầu người giáo viên 
 phải có tâm huyết với nghề, tìm ra được những thuận lợi, khó khăn trong giờ học để kịp 
 thời uốn nắn giúp học sinh lĩnh hội kiến thức. 
 Chương trình SGK THCS nói chung và SGK Ngữ văn 8 nói riêng đưa vào học 
 một số văn bản mới, đó là văn bản Nhật dụng. Văn bản này chiếm số luợng không 
 nhiều nhưng PPDH văn bản nhật dụng còn hạn chế. Cho nên giờ giảng dạy và học tập 
 văn bản nhật dụng gặp không ít khó khăn. Nhiều ý kiến cho rằng: “chất văn” trong văn 
 bản nhật dụng không nhiều, nếu không chú ý dễ biến giờ Ngữ văn thành bài thuyết 
 minh về một vấn đề lịch sử, sinh học hay pháp luật, dẫn đến hiệu quả các tiết dạy học 
 các loại văn bản này chưa cao.
 Bản thân tôi đang trực tiếp giảng dạy Ngữ văn 8 tôi nhận thấy mình còn bộc lộ rất 
 nhiều hạn chế cả về phương pháp và kiến thức, nhất là phương pháp dạy các văn bản 
 Nhật dụng. - Tổ chức giờ học tích cực với hoạt động nhóm, việc tự chuẩn bị ở nhà kĩ càng của học 
sinh và khả năng tiếp nhận sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của tất cả học sinh trong 
lớp.
- Giáo viên là người khởi tạo bầu không khí say mê cho học sinh, là người dẫn đường về 
tri thức nên cần hết sức cẩn trọng trong khâu chuẩn bị, thiết lập trình tự bài học, hệ thống 
câu hỏi, khơi dậy niềm hứng thú của học sinh.
- Bản thân giáo viên có ý thức liên hệ, mở rộng để khơi sâu kiến thức nhằm giúp học sinh 
nắm chắc đồng thời giúp học sinh thấy được tính hữu dụng của vấn đề. Có như thế, mỗi 
tiết học mới thực sự được các em lưu tâm và học với trách nhiệm cao.
 E.Thiết bị dạy học , học liệu
Học liệu được tôi sử dụng để tổ chức các hoạt động học của học sinh, ngoài ngữ liệu cần 
thiết để phục vụ cho tiết đọc hiểu văn bản nói chung, tôi cùng các học sinh tập trung đi 
sâu tìm hiểu các ngữ liệu liên quan đến các bộ môn các em đã và đang học .Sưu tầm các 
tranh ảnh liên quan đến việc hút thuốc ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, nhân cách , 
kinh tế của người hút ( 5 sile), hình ảnh minh họa về trách nhiệm của người học sinh 
trong việc nói không với thuốc lá (1 Sile)
 Tư liệu dạy học đã sử dụng
1. Nguyễn Văn Đường , Thiết kế bài giảng ngữ văn 8,Tập 1, NXB Đại học Quốc gia Hà 
 Nội, H.2004
2. Trần Đình Chung, Hệ thống câu hỏi đọc hiểu văn bản ngữ văn 8, NXB Hà Nội, 
 H.2009
3. Nguyễn Khắc Phi ( Tổng chủ biên), Ngữ văn 8, Tập 1, NXB Giáo dục, H.2015
4. Nguyễn Khắc Phi (Tổng chủ biên), Sách giáo viên Ngữ văn 7, Tập 1, NXB Giáo dục, 
 H.2013.
5. Thạc sỹ Trần Lực và Luận văn Thạc sỹ Triết học của Nguyễn Văn Xí Tư liệu sức 
khỏe - Nhà xuất bản chính tri Quốc gia. 
6. Nguyễn Quang Vinh ( Tổng chủ biên), Sinh học 6, NXB Giáo dục,H.2016
7. Lê Xuân Trọng (Tổng chủ biên), Hóa học 9, NXB Giáo dục, H. 2016
8. Nguyễn Dược ( Tổng chủ biên), Địa lý 8, NXB Giaó dục, H.2016
9. Đàm Luyện ( Tổng chủ biên), Mỹ thuật7, NXB Giaó dục, H.2016
10..Hà Nhật Thăng ( Tổng chủ biên) Giáo dục công dân 7, NXB Giaó dục, H.2010
G. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học B. CHUẨN BỊ
 * Thầy: Giáo án, bài giảng, thiết bị dạy học( máy chiếu), tư liệu dạy học (hình ảnh, 
tài liệu....)
 * Trò: Đọc tác phẩm, soạn bài,t ìm hiểu các kiến thức tác hại của thuốc lá, giấy 
A4, chì và màu.
C. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
 1. Ổn định tổ chức: 
 2. Bài mới:
A. Hoạt động khởi động
Học sinh qua sát hình ảnh trên bao thuốc lá Du lich cùng dòng chữ 
? Em có suy nghĩ gì khi nhìn thấy những hình ảnh và đọc dòng chữ đó
 GV giới thiệu bài mới: Dân gian ta có câu : “ Một điếu thuốc lào nâng cao sĩ 
diện”! Lễ vật đám cưới nhất định không thể thiếu thuốc lá. Gặp nhau bạn bè tay 
bắt, mặt mừng, mời nhau một điếu thuốc lá. Trong “ Cây tre Việt nam” Thép Mới 
cũng từng viết:
 “ Tuổi già hút thuốc làm vui, với chiếc điếu cày tre là khoan khoái”. 
 Nam Cao trong truyện ngắn Lão Hạc cũng từng viết rất hay về cái thú hút 
thuốc lào, cái đê mê say lơ mơ sau một điếu thuốc lào: “ Chẳng kiếp gì sung sướng 
thật, nhưng có cái này là sung sướng.Ông con mình ăn khoai, uống nước chè rồi 
hút thuốc làoThế là sướng”
 Thế nhưng về phương diện sức khỏe của cá nhân và cộng đồng và về nhiều 
phương diện khác thì hút thuốc lá, thuốc lào lại hết sức có hại, hết sức nguy hại và 
phản khoa học. Đọc bài “Ôn dịch, thuốc lá”, những người mới tập hút cũng như 
những con nghiện nặng chắc cũng phải rung mình kinh sợ mà quyết tâm cai, từ bỏ 
cái thứ ôn dịch đáng lên án đó đi!
B.Hoạt động hình thành kiến thức mới
 HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG CƠ BẢN
 GV: Tác giả Nguyễn Khắc Viện- Bác sĩ, am hiểu I. Tìm hiểu chung:
 nhiều lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã 1.Tác giả : Nguyễn Khắc 
 hội, đặc biệt là y học. Nhiều tác phẩm của ông viết Viện
 về phòng chống và chữa bệnh là bài học bổ ích 
 cho con người. Trong tiết học hôm nay chúng ta 
 cùng tìm hiểu một trong những tác phẩm đó của 
 ông
 GV cung cấp tư liệu về tác giả ( máy chiếu)
 ? Em hãy cho biết xuất xứ của văn bản?
 - Trích từ: “ Từ thuốc lá đến ma túy – Bệnh 2. Văn bản:
 nghiện”, NXB GD, Hà Nội,1992 a. Xuất xứ:
 - Trích từ: “ Từ thuốc lá đến 
 ma túy – Bệnh nghiện” Vì sao?
- Nếu đổi như vậy nội dung không sai, nhưng tính 
chất biểu cảm không rõ bằng khi dùng dấu phẩy 
giữa cụm từ “ôn dịch” và “thuốc lá”
? Em có thể diễn ý tên VB bằng một câu như thế 
nào?
- Thuốc lá, mày là đồ ôn dịch!
- GV: Như vậy qua hai từ ngắn gọn, ta có thể hiểu 
được thâm ý của ngời viết của văn bản: Thuốc lá, 
mày là đồ ôn dịch đáng ghê sợ.Thật là cách thể 
hiện chủ đề độc đáo, hấp dẫn
? Đọc từ đầu đến AISD ? ( Máy chiếu)
h: em có hiểu biết gì về bệnh AIDS II. Đọc - hiểu văn bản:
Vấn đề mà tác giả nêu ra ở phần đầu của văn bản 1. Giới thiệu chung về nạn 
là gì? dịch thuốc lá:
- Ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng 
con người còn hơn cả AISD
? So sánh mối quan hệ của câu văn với chủ đề của 
VB?
- Câu văn nêu thành chủ đề VB
? Phép so sánh trong câu văn nói lên điều gì?
- Hút thuốc lá là hiểm họa ghê gớm của con người
? Cách dẫn dắt vấn đề thật khéo léo, em hãy chỉ ra 
sự khéo léo ấy? 
- Cách dẫn dắt vấn đề thật khéo và ngắn gọn: 
Không nói ngay về sự nguy hiểm của thuốc lá mà 
trước hết thông báo tin mừng, 
->rồi nêu thực tế đối lập để thu hút sự chú ý của 
người đọc
-> cuối cùng tác giả mới căn cứ vào hơn năm vạn 
công trìnhđể kết luận: ôn dịch, thuốc lá đe dọa 
tính mạng của loài người còn nặng hơn cả AIDS.
? Cách nêu vấn đề như vậy giúp cho em hiểu được 
điều gì về ôn dịch, thuốc lá?
- Ôn dịch, thuốc lá đang là một hiểm họa ghê gớm, 
khủng khiếp đe dọa tính mạng và sức khỏe của con 
người. - Với cách dẫn dắt vấn đề 
? Những con số: Năm vạn công trình,cùng các từ khéo léo và ngắn gọn, tác giả 
ngữ: khủng khiếp, ôn dịch.có tác dụng ntn? đã giúp người đọc thấy được 
- Nhấn mạnh tính chính xác và tầm quan trọng của ôn dịch thuốc lá là một nạn 
thông tin, giúp cho vấn đề nêu ra thuyết phục được dịch ghê gớm, khủng khiếp đánh phá, nhưng chúng là giặc thù nham hiểm vì 
không đánh như vũ bão mà gặm nhấm từ từ như 
tằm ăn dâu.
- Nếu chúng đánh như vũ bão thì con người sẽ 
cảnh giác và kiên quyết chống lại, còn gặm nhấm 
từ từ thì khiến cho con người chủ quan, không để ý 
và cuối cùng bị chúng đánh gục. 
- GV: Với cách dẫn lời Trần Hng Đạo nói về việc 
đánh giặc, tác giả đã so sánh việc thuốc lá tấn công 
loài người như giặc ngoại xâm đánh phá để giúp - Thuốc lá gặm nhấm sức 
mọi người thấy rằng: Người hút thuốc thường khỏe con người một cách từ 
không thấy được tác hại của thuốc lá đối với sức từ khiến cho con người chủ 
khỏe ngay, bởi vì nó như một loại giặc từ từ, chắc quan, không kịp thời nhận 
chắn gặm nhấm sức khỏe của con người, đe dọa biết.
tính mạng của con người. 
Tích hợp vói môn hóa học về những chất có trong 
khói thuốc lá.
?Tiếp theo t/g đã cụ thể hoá những thuốc lá có 
những tác hại ntn đối với người hút thuốc?
- HS trả lời xong, GV nhận xét, ( bật máy). 
 Đèi víi b¶n th©n ngưêi hót thuèc
 ↓
 Khãi thuèc 
 ↓ ↓ ↓
 Hắc- ín ¤xit- cacbon Nicotin
 ↓ ↓ ↓
 Viêm phế Hång cÇu Huyết áp 
 quản , ung kh«ng tiÕp cao, nhồi 
 thư phổi cËn «-xi máu cơ 
 tim
- Khói thuốc lá làm tê liệt.
- Khói thuốc lá có chất ..
- Bác sĩ viện trởng K
- Bác sĩ viện trưởng viện nghiên cứu các bệnh về - Với những dẫn chứng khoa 
tim mạch.. học được phân tích, minh họa 
? Em có nhận xét gì về các dẫn chứng và cách đa bằng những số liệu thống kê 
các dẫn chứng đó của tác giả ở đoạn văn này? cụ thể, tác giả đã nêu bật 
- Căn cứ vào những kết luận của các nhà khoa học. tác hại ghê gớm của thuốc lá 
- Căn cứ vào tình trạng cụ thể của các bệnh viện đối với sức khỏe của người 
điều trị bệnh nhân. hút thuốc: Gây ra nhiều căn ? Em hiểu như thế nào về ý kiến "Tôi hút, tôi bị 
bệnh, mặc tôi"? Tại sao người hút thuốc lại đa ra ý 
kiến đó?
- Thuốc lá là một thứ gây nghiện nên người nghiện 
khó bỏ đợc thói quen hút thưốc. Từ đó dẫn đến 
luận điểm
? Rồi tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm ấy ntn?
- Khói thuốc lá đầu độc những người xung quanh, 
khiến cho họ bị: đau tim mạch, viêm phế quản, 
ung thư, những bà mẹ mang thai bị nhiễm độc, đẻ 
non.
(máy chiếu)
? Những chứng cớ trên giúp em hiểu gì về tác hại 
của khói thuốc lá đối với những người xung 
quanh?
- Thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe 
của những người xung quanh; không kém gì người 
trực tiếp hút; ảnh hưởng lâu dài : giống nòi...
- GV: Không hút thuốc nhng để khói thuốc gây hại 
cho bản thân gọi là hút thuốc lá bị động hay hút 
thuốc lá thụ động.
Tích hợp môn GDCD
 Thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của b. Đối với những người xung 
con người mà còn ảnh hưởng đến đạo đức. quanh:
? Gọi Hs đọc: “ Bố và anh hút...con đường phạm 
pháp”?
? Theo dõi đoạn văn thuyết minh về ảnh hưởng 
xấu của thuốc lá đến đạo đức con người, em hãy 
cho biết đoạn văn này có những thông tin gì nổi 
bật? 
- Bố và anh hút thuốc không những đầu độc con 
em mà còn là tấm gương xấu
- Tỉ lệ thanh thiếu niên hút thuốc lá ở các thành 
phố lớn nước ta ngang với các thành phố Âu – Mĩ
- Để có tiền hút thuốc sang, thiếu niên ta sinh ra 
trộm cắp
+ Từ điếu thuốc sang cốc bia đến ma tuý, con 
đường phạm pháp đã mở đầu với điếu thuốc.
Giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh 
sinh động về ảnh hưởng của thuốc lá đến đạo đức 
con người.( máy chiếu)