Báo cáo Sáng kiến Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp

 1
II- TÊN ĐỀ TÀI: 
 - Tên đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiêm lớp”.
 - Lí do chọn đề tài:
 1. Giáo viên chủ nhiệm ở bậc THCS có một vị trí vô cùng quan trọng trong 
việc hình thành nhân cách cho học sinh phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo 
đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục 
học Trung học phổ thông.
 Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên 
suốt các buổi trong tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo 
dõi các hoạt động trong giờ ra chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập 
thể,và cả hoạt động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo 
viên chủ nhiệm lớp ở bậc THCS là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp.
 2. Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học, cùng một khối lớp, chất 
lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối 
năm, chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so 
với các lớp khác; sĩ số của lớp này duy trì 100% nhưng ở những lớp khác lại có 
tới 1-2 học sinh bỏ học, thậm chí có em đang ở nhà nhưng vẫn không thể vận 
động đi học trở lại được. Tất cả những điểm khác biệt đó đều do giáo viên chủ 
nhiệm lớp tạo ra. Giáo viên chủ nhiệm nào có tinh thần trách nhiệm cao, tận tâm 
với học sinh của mình thì chắc chắn sẽ tìm ra được các biện pháp để thu hút học 
sinh đến lớp, làm cho học sinh trở nên chăm ngoan, thích đi học và luôn cảm 
thấy “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.
 Mặt khác, tuy giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THCS có thẻ chủ nhiệm từ 
lớp 6 đến lớp 9 nhưng trong thực tế, không phải giáo viên nào cũng theo học 
sinh của mình từ lớp 6 lên lớp 9. Vì vậy, mỗi năm lên lớp, các em lại được một 
thầy (cô) chủ nhiệm khác nhau. Nếu giáo viên lớp dưới làm tốt công tác chủ 
nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học 
và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác; nhưng lên lớp trên, giáo viên chủ nhiệm lớp 
không duy trì, không phát huy thì rồi nề nếp lớp học và chất lượng học tập của 
học sinh sẽ ra sao? Do vậy, công tác chủ nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ 3
tác động đến học sinh. Đồng thời biết được phương pháp giáo dục của gia đình 
để có thể tham mưu, tư vấn và phối hợp với gia đình để có thể lựa chọn phương 
pháp có tác dụng phù hợp hơn.
 Tất nhiên, việc làm trên không thể được thực hiện trong thời gian ngắn có
thể hoàn thành mà đòi hỏi phải thực hiện trong một thời gian dài, thậm trí có khi
phải thực hiện trong nhiều tháng, trong nhiều năm. Vì sản phẩm của giáo dục
không thể thấy ngay trong trước mắt, mọi sản phẩm của giáo dục, nhất lại là sản
phẩm của nhân cách lại chỉ được xã hội đánh giá, chấp nhận hay không ở nhiều
năm sau khi các em đã rời ghế nhà trường. Vì vậy, nó lại càng đòi hỏi lương tâm
trách nhiệm rất cao của người thầy.
2. Khảo sát thực tế.
 1. Học sinh lớp 8 là lớp gần cuối cấp ở THCS. Ở lứa tuổi này, các em đã có 
nhiều thay đổi về nhận thức, về tâm sinh lí, tình cảm và cả các mối quan hệ xã 
hội. Nhiều em đến tuổi dậy thì. Các em rất dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, bị xâm hại, bị 
lợi dụng tình cảm trên các trang mạng xã hội, bị lôi kéo vào các trò chơi trên 
máy tínhNhưng các em vẫn chưa có đủ khả năng để từ chối, để tự bảo vệ 
mình, dẫn đến việc lười học bài, bỏ tiết, bỏ học không lí do. Vì vậy, các em rất 
cần được giáo dục và rèn luyện nhiều kĩ năng sống để tự tin trong học tập, tự tin 
khi đến trường.
 2. Năm học 2022-2023, lớp tôi có tổng số 34 học sinh. Trong đó có 6 em nữ 
thường chia bè phái, phân biệt giàu nghèo, một vài em lại hay thường xuyên nói 
xấu bạn; có 2 em nam hay quậy phá, chọc ghẹo các bạn trong lớp gây ồn ào, mất 
trật tự trong giờ học nhưng lại học rất yếu; có rất nhiều em ở thôn Trung Hà - xã 
Thái Hòa cả bố và mẹ đều đi làm ăn xa ở các tỉnh miền núi, vài tháng mới về 
nhà. Nhiều em ở với ông bà hoặc cô, chú thậm chí có những em chỉ có hai anh 
em hoặc hai chị em ở nhà với nhau thỉnh thoảng bố mẹ về đưa cho tiền ăn rồi lại 
đi. Có hoàn cảnh khó khăn nên không có góc học tập ở nhà, đi học về là vứt 
sách vở lung tung, rồi thường xuyên đi học muộn, có trường hợp bỏ học đi chơi 
trò chơi điện tửBao nhiêu chuyện rắc rối, bao nhiêu tình huống khó xử khiến 
tôi phải đau đầu. 5
điều tra thông qua phiếu sau đây. Tôi phát cho mỗi em một phiếu điều tra sau 
đây và yêu cầu các em điền đầy đủ 9 thông tin trong phiếu: 
 GIỚI THIỆU BẢN THÂN
 1. Họ và tên:
 2. Là con thứtrong gia đình.
 3. Hoàn cảnh gia đình.................................................................................
 4. Kết quả học tập năm lớp 6-7: (Giỏi, Tiên tiến, trung bình , yếu)................
 5. Môn học yêu thích:..................................................................................
 6. Môn học cảm thấy khó:...........................................................................
 7. Góc học tập ở nhà: (Có, không)..............................................................
 8. Những người bạn thân nhất trong lớp:....................................................
 ....................................................................................................................
 9. Sở thích:..................................................................................................
 Số điện thoại của gia đình:......................................................................
 Qua phiếu điều tra này, tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng 
học sinh để ghi vào Sổ Chủ nhiệm. Và quan trọng hơn cả là tôi đã hiểu một phần 
về học sinh của mình, điều đó rất có lợi cho tôi trong công tác giảng dạy và giáo 
dục học sinh. 
 b) Tổ chức bầu Ban Cán sự lớp: 
 Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Ban cán sự lớp là một công việc rất quan 
trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần phải làm ngay sau khi nhận 
lớp mới. Những năm học trước, Ban cán sự lớp có thể là do giáo viên chọn lựa 
và chỉ định học sinh làm. Nhưng lên lớp 8,9 các em đã lớn, tôi muốn tạo dựng 
và rèn luyện cho các em thể hiện tinh thần dân chủ và ý thức trách nhiệm đối với 
tập thể, nên tôi tổ chức cho các em ứng cử và bầu cử để chọn lựa ban cán sự của 
lớp. Tiến trình bầu chọn Ban cán sự lớp được diễn ra như sau:
 - Trước hết, tôi phân tích để các em hiểu rõ về vai trò và trách nhiệm của 
người lớp trưởng, lớp phó. 7
 - Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các buổi lao động do trường, lớp 
tổ chức.
 - Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp. 
 Nhiệm vụ của mỗi em, tôi ghi rõ ràng trong một cuốn sổ, sau đó phát cho 
các em. Tôi hướng dẫn từng em cách ghi chép trong sổ một cách khoa học, cụ 
thể, rõ ràng. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, lớp trưởng 
và 2 lớp phó phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung. 
 Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ bảy, lớp trưởng điều khiển 
giờ sinh hoạt, các tổ trưởng báo cáo tình hình của tổ (về các mặt: vi phạm nội 
quy, khăn quàng, đầu tóc, giầy dép, đồng phục, đi học muộn, nghỉ học không 
phép, nói chuyện riêng trong giờ học, bỏ tiết vào muộn, những bạn có thành tích 
trong tuần). Lớp phó học tập báo cáo các mặt hoạt động của lớp (Chủ yếu về học 
tập, chuẩn bị bài, học bài, nề nếp học ). Lớp phó văn thể nhận xét về : (Vệ sinh, 
lao động, phong trào ). Hướng dẫn các em khác đóng góp có ý kiến. Căn cứ vào 
báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ 
cuối mỗi tháng, tôi tổ chức cho Ban Cán sự lớp bình xét thi đua của từng học 
sinh trong tháng, tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những 
việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em 
cách khắc phục. 
 4.2. Xây dựng “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”
 Năm học 2008-2009, Bộ giáo dục và Đào tạo phát động phong trào “Xây 
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm nâng cao chất lượng giáo 
dục toàn diện, đặc biệt là giáo dục đạo đức, nhân cách và kĩ năng sống cho học 
sinh. Qua nhiều năm thực hiện, phong trào đã có sức lan tỏa mạnh mẽ cả chiều 
sâu lẫn chiều rộng, mang lại hiệu quả thiết thực cho ngành giáo dục và cho xã 
hội. Ngay từ năm đầu tiên Bộ phát động phong trào, tôi đã tích cực hưởng ứng. 
Muốn phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở mỗi 
trường đạt hiệu quả thì mỗi giáo viên chủ nhiệm phải tích cực “xây dựng lớp học 
thân thiện, học sinh tích cực”. Có nhiều “lớp học thân thiện, học sinh tích cực” 
thì mới có “trường học thân thiện, học sinh tích cực”. 9
 2. Phải sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học; 
sử dụng tiết kiệm điện, nước.
 3. Lớp học phải sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn, 
không có học sinh xả rác bừa bãi. 
 4. Có tập thể bạn học thân thiện: không nói tục, chửi thề; phải luôn hòa nhã 
với bạn bè và giúp đỡ nhau trong học tập.
 5. Lớp học phải an toàn, không có nguy hiểm, không có tai nạn xảy ra.
 6. Học sinh phải tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng 
sống, giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông.
 7. Học sinh học đủ các môn học theo qui định, chất lượng học tập ngày 
càng được nâng cao và vượt trội so với năm học trước.
 8. Học sinh tích cực tham gia các hoạt động từ thiện như: thăm hỏi bạn khi 
đau ốm, động viên chia sẻ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn, tặng sách cũ 
cho thư viện trường,
 9. Lớp học là môi trường bình đẳng nam nữ, không phân biệt giàu nghèo, 
không có hiện tượng học sinh bị phạt, bị kiểm điểm phê bình trước toàn trường.
 10. Xây dựng đôi bạn cùng tiến và hoạt động có chất lượng.
 Hằng tuần, tôi nhắc nhở các em thực hiện theo các quy định của người học 
sinh và 10 yêu cầu của “lớp học thân thiện, học sinh tích cực”. Khi có học sinh 
chưa hoàn thành nhiệm vụ, tôi yêu cầu em đó đọc lại các quy định của người 
học sinh và nêu rõ nhiệm vụ nào mình chưa làm được để sửa chữa, khắc phục. 
Nhờ vậy, các em mới tự giác thực hiện, số lượng học sinh vi phạm nội qui của 
nhà trường, của lớp ngày càng giảm dần.
 - Số học sinh của lớp, tôi chia thành 3 tổ ứng với mỗi tổ trực nhật 2 buổi 
trên tuần, mỗi tổ có một tổ trưởng. Lớp phó lao động phân công theo dõi các tổ 
làm trực nhật hàng ngày. Tổ trưởng chịu trách nhiệm phân công, điều khiển các 
bạn trong tổ làm trực nhật. Nhưng những tuần đầu, tôi phải đi sớm để hướng dẫn 
các em làm vệ sinh lớp, hướng dẫn các em nếp truy bài sao cho đạt chất lượng 
tốt nhất. Sang tuần thứ hai, tôi mới giao cho lớp phó lao động kiểm tra công việc 
trực nhật hàng ngày. Tổ nào không làm tốt, lớp phó lao động có quyền phạt tổ 11
làm lại cho đúng, cho hoàn thiện hơn. Với cách nói đúng, làm đúng trong học 
tập, các em trở thành những con người tự tin, trung thực, không gian dối. 
 - Khi có học sinh mắc sai lầm, thiếu sót, tôi luôn cố gắng kiềm chế và tôn 
trọng học sinh, tìm hiểu cặn kẽ thấu đáo nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ 
các em sửa chữa. Tôi không bao giờ có những lời nói, cử chỉ xúc phạm các em. 
Ở tuổi này, lòng tự trọng của các em rất cao, chỉ một lời nói xúc phạm sẽ làm 
ảnh hưởng đến tâm hồn các em. Thậm chí có em sẽ oán hận, căm ghét thầy cô, 
bỏ học và không bao giờ trở lại lớp học nữa cho dù có nhiều người đến nhà vận 
động.
 Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi biết rằng có những em học 
yếu hoặc có hôm không học bài, làm bài nhưng lỗi không phải hoàn toàn là do 
các em. Có em ham chơi nên quên học bài, có em do bị mất căn bản từ các lớp 
dưới. Nhưng cũng có em học yếu, hoặc không học bài làm bài là do những điều 
kiện khách quan. Gia đình của các em đâu phải lúc nào cũng đầm ấm, hạnh 
phúc; đâu phải em nào cũng may mắn được bố mẹ, ông bà động viên trong mỗi 
bước học tập. Và có biết bao nhiêu bố mẹ phải lo làm thuê, làm mướn kiếm sống 
hoặc vì ăn chơi cờ bạc hay ốm đau bệnh hoạn,...nên không ngó ngàng gì đến 
việc học của con cái, thậm chí các em còn bị mắng chửi, bị đánh đập ... Những 
sóng gió đó đã tác động đến tâm lí trẻ thơ, cản trở việc học tập của các em. Nếu 
như giáo viên không biết được những nguyên nhân đó thì rất dễ nổi giận đùng 
đùng, rồi la mắng, trừng phạt các em. Điều đó rất bất lợi cho quan hệ thầy - trò 
sau này. Vì vậy, đứng trước một học sinh quậy phá, hay lơ đãng không học bài, 
làm bài, tôi không kết án trừng phạt ngay mà bình tĩnh chờ đến hết tuần học gặp 
riêng các em để hỏi cho rõ nguyên nhân. Lần đầu các em vi phạm, tôi nhẹ nhàng 
nhắc nhở. Nếu lần thứ hai, các em vẫn tái phạm, tôi phải đến nhà tìm hiểu 
nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ, giáo dục các em.
 - Hàng ngày, tôi luôn khích lệ và biểu dương các em kịp thời, ca ngợi những 
ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm. Tôi cố tìm ra những ưu 
điểm nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng